Zorica Mršević

Inkluzivna bezbednost kao način smanjenja rizika od katastrofa i pratećeg nasilja, str. 401 - 411

Mršević Z., Janković S., 2018
U: Ne nasilju, jedinstveni društveni odgovor
Ur: Nebojša Macanović
Banja Luka: Centar modernih znanja
ISBN 978-99976-722-4-7
COBISS.RS-ID 7386904

Inkluzivna bezbednost je koncept diversifikovanog uključivanja različitih društvenih segmenata u sektor bezbednosti. Smanjenje rizika od katastrofa je koncepcijski okvir u kojem se razmatraju načini i metode smanjenja ranjivosti i rizika društva od katastrofa, kako bi se izbegli ili organičili nepovoljni uticaji i opasnosti prouzrokovani prirodnim pojavama. Cilj otpornosti je poboljšati, a ne ponoviti ranije postojeće stanje.

Ključne reči: katastrofe, rodno zasnovano nasilje, Sendai okvir, tranformativni oporavak, inkluzivna bezbednost

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Istanbul Convention – obligation or needs, str. 253 – 259

Janković S., Mršević Z., 2018
ISBN 978-6-86355-37-9
COBISS.SR-ID 264684556
In: Life cycle engineering and management ICDQM – 2018.
Ed: Ljubiša Papić
Prijevor: The DQM Research Center

The Istanbul Convention is an internationally legally binding document that represents a turning point in the fight against violence against women. Harmonizing domestic legislation with the standards of the Convention, the obligation that Serbia took over by ratification, which also caused the adoption of the Law on the Prevention of Domestic Violence. This is the first step, but obviously, not enough. There is an improvement of practical dealing with gender-based violence acts, as well as preventing and raising awareness on unacceptability of violence in contemporary conditions.

Key words: Istanbul Convention, domestic violence, discrimination against women, criminalization of various forms of violence, due diligence, protocols

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Challenges of inclusive security, 183-193.

Mršević Z., Janković S., (2018)
In: Archibald Reiss Days - The VIII International Scientific Conference
Ed: Darko Simović
Beograd: Kriminalističko policijska akademija
ISBN 978-86-7020-405-8
ISBN 978-86-7020-190-3

The inclusion of the security sector in many EU member states has become one of the priorities of the national security of today. The reason for this introduction of inclusive security has been rationally observed as the security interest of countries of diversified compoaition of population, faced with modern security risks. This concept enables women and members of various national and religious minority groups to be included without discrimination, in the security sector of the countries of their citizenship.

Key words: inclusive security, women's physical security, challenges, risks, experiences: France, USA, disaster risk reduction

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Unmarried Couples in Serbia between the Constitution and the laws. 281 – 293.

Mršević Z., Janković S., (2018)
In., Yearbook. Human rights Protection “From unlawfulness to legality”
Ed., Zoran Pavlović
ISBN: 978-86-89417-08-1 (PZG)
ISBN: 987-86-80756-14-1 (IKSI)
Novi Sad: Pokrajinski Zaštitnik građana. Institut za kriminološka i sociološka istraživanja

The object of the paper is to point out that the Constitutional equalization of the marital and extra-marital unions is not followed by the legal provisions of several laws. The differences cause unequal treatment in use of existential human rights of unmarried couples. The status of the extramarital partners is not recognized by the Labor rights Law, the Inheritance Law, the Law on Pension and Disability Insurance the Law on Personal Income Tax the Law on Property Tax.

Key words: unmarried couples, human rights, surviving spouse, inheritance, family pension, constitution, laws, Constitutional Court decision, unmarried couples in comparative law

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Disaster Risk Reduction - Gender Aspects. 209 – 2016.

Mršević Z., Janković S., (2018)
In., The proceeding of Human Security and New Technologies.
Ed., S. Stanarević, G. Mandić, Lj.Katić.
Beograd: Faculty of Security, Human Security Research Center.
ISBN 978-86—80144-30-6
COBISS.SR-ID 269449740

Abstract. The subject of paper is a gender aspect of the disaster risk reduction concept. A natural phenomenon by itself is not a disaster, but it becomes when it strikes a vulnerable community, a group or individuals without proper defence who have no ability to resist or to repair its negative effects. It causes material damage and human losses, possible interruption of the economic and social functioning of the community. The conclusion is that building resistance to disasters, empowering women and community development necessarily represent elements of unique, but not separate, efforts.

Key words: disasters, women, gender relations, poverty, disaster risk reduction

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Disaster Risk Reduction - Gender Aspects. 209 – 2016.

Mršević Z., 2017
U: Na raskršću opresija: intersekcionalnost & LGBT aktivizam u Hrvatskoj i Srbiji
Ur: Bojan Bilić i Sanja Kajinić
Beograd: Centar za kvir studije
ISBN 978-86-918149-3-9
COBISS.SR-ID 252353292

Podrška primarne porodice deci seksualne orijentacije i rodnog identeta, koji se razlikuju od većinskog je neophodan faktor u njihovoj socijalizaciji i društvenoj integraciji. Tom cilju pomažu grupe samopomoći PFLAG koji na osnovu iskustva podržavaju roditelje da se bore protiv nasilja i diskriminacije svoje LGBT dece.

Ključne reči: Model inovativnog aktivizma, roditelji LGBT dece, seksualna orijentacija, rodni identitet, interseksionalnost LGBT osoba, prihvatanje sopstvene dece, bezbednost mladih LGBT osoba

Rad u tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M44

Žene preduzetnice – mogućnosti i ograničenja, str 207 - 216

Mršević Z., Janković S., 2018
U: Preduzetništvo v. rentijerstvo
Ur.:Veselin Vukotić,
Beograd: Institut društvenih nauka
ISBN: 978-86-7093-201-2

Predmet rada analizira mogućnosti i barijere specifične za žensko preduzetništvo u situaciji kada još uvek sedamdeset procenata fakultetski obrazovanih mladih oba pola, u Srbiji i regionu, svoju budućnost najradije vide u sigurnosti državne službe, a ne na vetrometini sopstvenog privatnog biznisa punog rizika. Rodne uloge u današnje vreme nisu strogo podeljene što se ogleda i u činjenici da sve više žena stupa u preduzetničke profesije i koje su doskora izgledale kao rizične, rezervisane samo za muškarce. Činjenica je da danas u Srbiji ima dosta uspešnih žena preduzetnica, ali ima i onih koje su doživele poslovni brodolom, kao i onih koje se na životnim raskrsnicama još uvek kolebaju da li da pođu tim putem.

Ključne reči: uspešne žene preduzetnice, rodno specifične prepreke, press clipping, fokus grupa Čačak, intervjui sa preduzetnicama

Rad u tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M44

Standard dužne pažnje po Istanbulskoj konvenciji Saveta Evrope. 184-201.

Mršević Z., Janković S., (2018)
U., Ka evropskom društvu – ograničenja i perspektive.
Ur., Lilijana Čičkarić, Aleksandar Bošković
Beograd: Institut društvenih nauka.
ISBN 978-86-7093-212-8
COBISS.SR-ID 269654796

Istanbulsku konvenciju Srbija je ratifikovala 2013. godine, a početak primene od 2017. godine, predstavlja ispunjavanje obaveza u pogledu značajnih promena, ne samo zakonskih propisa, već i institucionalnih politika i prakse. Konvencija predviđa uspostavljanje dugoročne politike za pružanje usluga žrtvama rodno zasnovanog nasilja, kreiranje efikasnih modela prevencije i sankcionisanje nasilnika. Njen zahtev je da se države rukovode standardom dužne prilježnosti/dužne pažnje/potpune posvećenosti (eng. due diligence) u prevenciji, zaštiti, procesuiranju i sankcionisanju akata nasilja, kao standardom evropskih društava.

Ključne reči: Instabulska konvencija, dužna pažnja, nasilje nad ženama, zakonske promene, promene u praksi postupanja institucija

Rad u tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M44

Kvota izborni sistem u Srbiji. 98-117.

Mršević Z., Pavlović Z., (2018)
U: Žene u parlamentarnom životu Srbije
Ur., Dr Zoran Pavlović
ISBN 978-86-89417-09-8
COBISS.SR-ID 326621959

Izborni sistem i način izbora poslanika su instrumenti konstituisanja parlamenta koji presudno utiču na njegov sastav. Često i sa raznih strana se ističe da ne može biti parlamentarne demokratije bez žena u njegovom sastavu, ako se u njemu ne čuje glas žena i da ne može biti političke demokratije ukoliko se ženama ne pruži mogućnost da preuzmu odgovornost i učestvuju u donošenju odluka za društvo u celini. Odsustvo žena iz predstavničkih tela zahtevalo je primenu sistema kvota kao neophodnu, provereno efikasnu meru za obezbeđivanje demokratske, poštene i rodno korektne raspodele mesta u predstavničkim telima. Obavezne kvote koje su uvedene 2002. godine za lokalne izbore u Srbiji dovele su do značajnog porasta žena u lokalnim samoupravama Srbije. Posle izbora u septembru 2004. taj broj je bio 20 posto, posle izbora za Narodnu skupštinu 2008 bilo ih je 21 posto, a posle izbora 2016 narodnih poslanica je 34 posto. Nedoumice pa i protivljenja koja su ranije pratila primenu kvota izbornog sistema danas više gotovo da ne postoje.

Ključne reči: kvota izborni sitem, porast žena poslanica, Narodna skupština, prihvaćenost

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Migrantkinje 55 – 67.

Mršević Z., Janković S., (2018)
In., Zbornik Instituta za kriminološka i sociološka istraživanja.
Ed., Zoran Pavlović
Beograd: Institut za kriminološka i sociološka istraživanja.
Vol. 37, No 2, pp. 55 – 67
ISSN 0350-2694
UDK 341.231.14:314.151.3-055.2
343.988.054.73-055.2

Permanentni porast broja žena migrantkinja, jedna je od karakteristika savremenih migracija poslednjih decenija, što se odnosi i na Srbiju. Ujedno sa porastom njihovog broja, raste i svest da su one ujedno i izbeglice od rodno zasnovanog nasilja. Migrantkinj su među posebno ranjivim grupama žena u Srbiji. Nezaštićene su, i kada se kreću u porodičnim skupinama, jer su tada izložene porastu porodičnog nasilja od strane muških članova porodice, frustriranih putnim tegobama i neizvesnošću. A kada su same, tek tada su žrtve mnogih, kriminalaca, krijumčara, drugih migranata, istih ili od njih različitih nacionalnosti, ali i pripadnika međunarodnih humanitarnih organizacija i državnih institucija sektora bezbednosti. Podaci upućuju da država retko ili uopšte ne procesuira pokušaj silovanja ili slično nasilje, već samo ubistvo, a u pogledu partnerskog nasilja ili nasilja u porodici, praksa se razlikuje od slučaja do slučaja. Migrantkinje doduše, sve više prijavljuju nasilje, ali institucionalni sistemi još uvek nisu adekvatno responsivni.

Ključne reči: migrantkinje, izbeglice, silovanje, ubistvo, responsivnost institucija, patrijahalni odnosi, rodno zasnovano nasilje

Rad objavljen u istaknutom nacionalnom časopisu M52

Local knowledge on the local ownership principle in Serbia.

Mršević Z., Janković S., (2018)
Facta universitatis: Law and Politics Vol. 16, No 1, 2018, pp. 1-13.
Niš: University of Niš
ISSN 1450-5517 (Print)
ISSN 2406-1786 (Online)

This paper presents the way of functioning and implementation of the local ownership principle in situations where the support of local knowledge during the process of establishment of gender equality mechanisms is lacking. The lack of local knowledge production regarding the essence and role of the local ownership principle in the creation of gender equality institutions is permanent in Serbia. Domestic actors became quickly satisfied with the comfortable position of secondary lead stakeholders, with a role of transmitters and users of foreign concepts. They did not take advantage of the opportunities provided by the local ownership principle and did not pretend to take on either the role of creators or of relevant knowledge holders of policy-based public policies and practices.

Key words: international actors, local ownership principle, learning sites, humanitarian industry, gender equality mechanisms in Serbia, transversal policy

Rad objavljen u nacionalnom časopisu M53

Serbian Media on Peer Violence pp. 53-66.

Mršević Z., (2018)
Journal of Eastern European Criminal Law. Vol. V. no 1.
West University of Timisoara, Faculty of Law. Center of Research in Criminal Sciences, West University of Timisoara. University of Pecs, Faculty of Law.
ISSN 2360-4964

This paper contributes to a better perception of the phenomenology of peer violence, but also to the perception of the role, scope, significance and characteristics of media reporting on peer violence. Presented are the most recent cases of peer violence from the last two months of 2017 – November and December – and the first five months of 2018. Attitudes, analyses, comments and interviews with experts are also used from previous years – 2010 to 2018. The media draws attention to dangers of this social phenomena, such as the phenomenon of peer group violence, the similarities and analogies with adult violence, the minimization of violence by schools, and the often supporting role of the violent children’s parents. Despite changes that may indicate the increased complexity and seriousness of the phenomenon of peer violence, we believe that these are not of such a nature that they should be met by more severe sanctions, largely due to the fact that the existing preventive possibilities have not yet been exhausted.

Key words: peer violence, media reporting, school violence, group violence, parents of abusers, analogy with adult violence, anti-school culture.

Rad objavljen u nacionalnom časopisu M53

Feminism in Sebija and the Left. 35.

Mršević Z., 2018.
International conference. Knjiga apstrakata. Institute of Social Sciencees Belgrade

Feminism is a philiae of the democratic left, one of many to whome civil society owes its vitality. Global feminism to the moment has successfully led many battles against a broad front of the conservative, right wing patriarchate. The paper expresses concern for the future destiny of feminism, women's studies, feminist projects, public policies oriented towards the advancement of women's position, and the theory of gender, as part of the concerns about what will happen to all children of the left. This presentation deals with the eventual role of feminism and its impact on gender relations in Serbia, in the context of the new challenges the left facing.

Key words: Feminism, feminist' project, gender theory, women's studies, children of the Left, feminist's branches in Serbia, new challenges

Saopštenje sa međunarodnog skupa štampano u izvodu M34

Medijski odgovorno etično izveštavanje o nasilju nad ženama, 45-46.

Mršević Z., 2018.
U., Novi stari oblici viktimizacije: izazovi za viktimološku teoriju i praksu.
Deveta međunarodna godišnja konferencija Viktimološkog društva Srbije. Knjiga apstrakata.
Beograd: Viktimološko društvo Srbije.

Predmet izlaganja je analiza rodno stereotipna medijska produkcija u Srbiji koja kontinuirano konstruiše rodno stereotipan ženski lik i tako standardizuje neadekvatno medijsko izveštavanje o nasilju nad ženama. Mediji olako koriste i održavaju onu stereotipnu verziju predstave za koju veruju da je publici prihvatljiva, kakvu ona želi da vidi i čuje. Cij izlaganja je ukazivanje da su mediji između ostalog, i snažan faktor socijalizacije, pa i zaštitnici javnih interesa, zbog čega je izveštavanje o nasilju nad ženama oblast koja zahteva povećan stepen društvene odgovornosti.

Ključne reči: Rodno zasnovano nasilje, rodni stereotipi, društveno odgovorno medijsko izveštavanje, hegemnistički maskulinitet, medijska deskripcija, medijska preskripcija

Saopštenje sa skupa nacionalnog značaja štampano u celini, M63

Uticaj feminističke teorije na učešće žena u oružanim snagama Srbije, str. 55

Mršević Z., Janković S., 2018
U: Neko je rekao feminizam? Feministička teorija u Srbiji danas (knjiga apstrakata)
Ur: Adriana Zaharijević i Katarina Lončarević
Institut za filozofiju i društvenu teoriju Univerziteta u Beogradu
Fakultet političkih nauka Univerziteta u Beogradu
ISBN 978-86-6425-040-5

U radu se analiziraju stavovi feminističkih teoretičarki o učešću žena u oružanim snagama, kroz pitanje da li to predstavlja napredak za žene, rodnu ravnopravnost i za feminizam. Feministička teorija je uticala posredno na promenu javnih politika u Srbiji i oza¬konjenje učestvovanja žena u oružanim snagama, s napomenom da je to stvar demokratske participativnosti i rodne ravnopravnosti kao i u bilo kojoj drugoj oblasti društvenog i javnog života. Najupečatljiviji dokaz tog uticaja je primena Rezolucije 1325, kroz dva petogodišnja ciklusa akcionih planova.

Ključne reči: antimilitarističke feministkinje, esencijalistička shvatanja, demilitarizacija, rodna ravnopravnost, Rezolucija SB UN 1325, feminističke perspektive

Saopštenje sa skupa nacionalnog značaja štampano u celini, M63

Shvatanje odgovornosti u judaizmu. 7- 10.

Mršević Z., (2018)
In., Srbija i reformisanje instituta odgovornosti.
Ed., Hajrija Mujović.
Beograd: Institut društvenih nauka.
343.222(497.11)(048) 347.56(497.11)(048)
ISBN 978-86-7093-211-1
COBISS.SR-ID 269116428

Judaizam sa svojih 613 zapovesti je izuzetno zahtevan sistem u pogledu odgovornosti za ponašanje u svim aspektima života. Izabrane su tri grupe odgovornosti: za nenanošenje boli drugome, odgovornost ko(h)ena (sveštenika) i odgovornost za prirodu (za čuvanje šuma, za buduće generacije, za nemešanje biljnih vrsta).

Ključne reči: judaizam, Tora, nenanošenje boli, ekološka odgovornost, odgovornost ko(h)ena

Saopštenje sa skupa nacionalnog značaja štampano u celini, M63

Transrodno lice pravde, str. 285

Mršević Z., (2017)
Institut društvenih nauka, Beograd,
ISBN 978-86-7093-167-1
COBISS.SR – ID 244871692

Knjiga “Transrodno lice pravde” je podeljena na Opšti i Posebni deo, od kojih se u prvom delu nalaze poglavlja posvećena društvenom položaju transrodnih osoba i promenama njihovog pravnog statusa. U Posebnom delu izlaže se položaj transrodnih osoba u dva rigidna rodno binarna sistema današnjice, u sportskim takmičenjima koja su tradicionalno rodno odvojena i zatvorskim sistemima rodno separatnog izdržavanja kazne. Režim rodne binarnosti olimpijskog sporta postepeno se ublažava počevši od štokholmskih konsenzusa i deklaracije 2003 i 2004, koji su pod određenim uslovima omogućavali takmičenje operisanim transrodnim sportistima, da bi odluka Međunarodnog olimpijskog komiteta iz 2011 omogućila pod uslovom određenog hormonskog statusa učestvovanje i transrodnim osobama u skladu sa njihovim identitetom, bez operacije. U okviru drugog rigidno binarnog sistema, izlažu se komparativno pravna rešenja iz većeg broja zemalja smeštaja i tretmana transrodnih osoba a izdržavanju zatvorske kazne. Eksperimenti idu od posebnih odeljenja za LGBT osobe, do individualnih programa zaštite od nasilja i maltretiranja. U tome su najbolji primeri Škotske, Italije i Kalifornije, sa konstatacijom da je najgora situacija ignorisanje problema. Rad se završava izlaganjem situacije u Srbiji, i predlozima pravaca mogućih zakonskih promena.

Ključne reči: Društveni položaj transrodnih osoba, pravni status transrodnih osoba, rigidna rodna binarnost, odluka Međunarodnog olimpijskog komiteta, komparativnopravna regulativa transrodnih zatvorenika, transrodne osobe u Srbiji

Istaknuta monografija nacionalnog značaja M41

Učešće žena u oružanim snagama savremenog doba, 77-94

Mršević Z., Janković S., (2017)
Strani pravni život Vol 57, no 1: 77 – 94.
Institut za uporedno pravo
ISSN 0039 2138
COBISS.SR – ID 86244103
UDK 355.11-055.2

Rezime. U tekstu se izlaže učešće žena u savremenim oružanim snagama kao globalna pojava sve većih razmera koja sve više menja vojske. Konstatuje se da od kada su žene počele sedamdesetih godina dvadesetog veka da ulaze u vojsku sa punim vojnim, profesionalnim statusom, tako da je istorijski obrazac maskulinog ekskluziviteta oružanih snaga doveden u pitanje. Ovaj proces je po jednim skepticima transformacija čak dublja od uvođenja nuklearnog oružja, a po drugima potencijalno pretećeg karaktera za nacionalnu odbranu. U tekstu se izlaže istorijat žena u vojskama, njihovo učešće u oružanim snagama svetskih ratova dvadsetog veka, kao i pojedinačna iskustva zemalja sa istaknutom proporcijom žena u sastavu svojih oružanih snaga, američko, švedsko i izraelsko iskustvo. Konstatuje se da žene u sastavu savremenih oružanih snaga sveta ne predstavljaju više privremenu promenu. Ma kakav ponegde još uvek bio neravnopravan status vojnikinja, ma kako profesionalno segregirane i kulturološki diskriminisane, žene više nisu zanemarljive u vojnoj organizaciji. Njihove uloge se sve više šire, do ukidanja poslednjih zabrana učešća žena u borbenim dejstvima.

Ključne reči: Žene u vojsci, žene u svetskim ratovima dvadesetog veka, američko, švedsko, izralesko iskustvo, doprinosi povećanom učešću žena u vojnoj profesiji

Rad u vrhunskom časopisu nacionalnog značaja M51

Mehanizmi za rodnu ravnopravnost kao deo globalizacijskih trendova, 238-249

Mršević Z., Janković S., (2017)
U: Globalizacija i izolacionizam
Ur., Veselin Vukotić, Danilo Šuković
Beograd: Centar za ekonomska istraživanja Instituta društvenih nauka.
ISBN 978-86-7093-170-1
COBISS.SR-ID 234512396

Predmet rada je analiza globalizacijskih uticaja međunarodnih faktora na uvođenje i funkcionisanje mehanizama/institucija za rodnu ravnopravnost u Srbiji. Nasuprot sporadičnih izolacionističkih tendencija zatvorenosti, poslednjih godina u Srbiji su otvorena vrata globalizacijskin uticajima u pogledu formiranja mehanizama/institucija za rodnu ravnopravnost. Iako bi po svojoj prirodi sistem domaćih institucija mogao biti pre organizovan u skladu sa izolacionističkom matricom, posebno npr. kada je u pitanju sektor bezbednosti, u pogledu rodne ravnopravnosti „meki“ uticaji spoljašnjih faktora su tokom poslednje decenije nesumnjvo prihvaćeni. Mehanizmi/institucije za rodnu ravnopravnost, kao deo globalizacijski trendova, prihvaćeni su i od građana i od strane domaćeg institucionalnog sistema, doprinoseći tako opštem društvenom napretku rodne ravnopravnosti. Rezultat tih globalizacijskih uticaja je osnivanje novih tela, donošenje novih zakonskih propisa kao i menjanje određenih institucionalnih javnih politika i praksi čitavih sektora, kao npr. sektora bezbednosti. Izlaganje obuhvata uticaj OEBSa kao tipičnog predstavnika „mekih“ globalizacijskih uticaja, uvođenje kvota izbornog sistema, osnivanje nacionalnih i lokalnih tela za rodnu ravnopravnost, usvajanje nacionalnih akcionih planova za sprovođenje Rezolucije UN SB 1325, kao i uvođenje rodne ravnopravnosti u sektor bezbednosti.

Ključne reči: Gobalizacijski „meki“ uticaji, kvota izborni sistem, tela za rodnu ravnopravnost, Nacionalni akcioni plan za primenu Rezolucije UN SB 1325, OEBS, UN.

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M42 = M45

Primena principa lokalnog vlasništva: od viktimizacije do osnaživanja žena, 23-44.

Mršević Z., Janković S., (2017)
Temida, vol. 20, br. 1, str. 23-44
ISSN: 1450-6637
COBISS.SR-ID 140099335
DOI: https://doi.org/10.2298/TEM1701023M

Rezime. Predmet rada je ukazivanje na moguće postojanje sukoba između poštovanja principa lokalnog vlasništva i programa rodne ravnopravnosti međunarodnih aktera u situacijama postkonfliktne izgradnje mira pod kontrolom predstavnika međunarodne zajednice. Lokalne vlasti mogu zaista smatrati da učestvovanje žena u sektoru bezbednosti u njihovoj sredini nije sociokulturalno prihvatljivo. Cilj rada je da se ukaže na prividnost tog sukoba jer se rodnoj ravnopravnosti ne protivi ni stanovništvo, a pogotovo ne žene. Žensko aktivno učestvovanje u izgradnji mira i okončanju nasilja i sukoba od suštinske je važnosti za postizanje mira, opšte bezbednosti i prestanak dalje viktimizacije žena. Podržavanje postojeće strukturalne rodne nejednakosti nastavlja da proizvodi nasilje sprečavajući uspešnost reformi sektora bezbednosti i temeljniju demokratizaciju društva. To ilustruju konkretni primeri viktimizacije žena seksualnim i drugim oblicima rodno zasnovanog nasilja, tokom i posle sukoba. Zaključak je da je proces izgradnje mira destabilizovan lakim izbijanjem oružanih sukoba i održavanjem trajnih žarišta viktimizacije žena i njihove diskriminacije.

Ključne reči: lokalno vlasništvo, rodna ravnopravnost, međunarodni akteri, reforma sektora bezbednosti.

Rad u vrhunskom časopisu nacionalnog značaja M51

Rodni pristup bezbednosti u pravnoj državi 149-166.

Mršević Z., Janković S., (2017)
U: „Policija i pravosudni organi kao garanti slobode i bezbednosti u pravnoj državi“
Ur., Biljana Simeunović-Patić
Beograd: Kriminalističko policija akademija.
ISBN 978-86-7020-379-2 (KPA)
COBISS.SR-ID 234302220

U tekstu se analizira promena rodnog sastava i rodnog profila institucija sektora bezbednosti, a posebno oružanih snaga. Procesi reorganizacije su izloženi otvaranju većeg broja formacijskih uloga za žene i povećanom uvažavanju profesionalnih kapaciteta uniformisanih žena. Očigledno je da unutrašnja rodna transformacija sektora bezbednosti našeg doba, nije samo povećanje broja angažovanih žena u profesionalnom statusu, već se radi i o promenama samog koncepta bezbednosti. U okviru opšteg društvenog ambijenta, prezentuje se stupanje žena u tipično muški profesionalni ambijent. Izlažu se uticaji i drugih društvenih aktera zainteresovanih za rodnu ravnopravnost u sekoru bezbednosti, pre svega feminističkog pokreta u kome se sučeljavaju različita shvatanja posebno u vidu suprotstavljanja antimilitarističkim stavovima za ukidanje ili smanjenje oružanih snaga. Kroz prizmu promena unutrašnjih rodnih odnosa doprinosi se afirmaciji oružanih snaga kao faktora savremenih shvatanja bezbednosti. Tekst identifikuje načine na koji žene u oružanim snagama mogu da doprinesu transformativnim procesima rodne rekonceptualizacije bezbednosti, preispitivanjem rodnih uloga i zahtevom za novim rodnim odnosima unutar oružanih snaga, kroz proces suprotstavljanja tradicionalno postojećim rodnim nejednakostima. U tom smislu se navodi studija slučaja implmentacije rodne ravnopravnosti na primeru Južne Afrike. Žene mogu da koriste svoj glas/uticaj iznutra, doprinoseći rodno egalitarnijoj transformaciji tog sektora. Nakon donošenja Rezolucije SB UN 1325 na globalnom planu, dobijen je podsticaj da se oružane snage i institucije sektora bezbednosti pomeraju ka ljudskoj bezbednosti, što doprinosi reformama oružanih snaga kao rodno egaalitarnije reorganizovanim. Samo će vreme pokazati da li je naglašen „rodni“ pristup bezbednosti bio suviše ambiciozan, jer, kako tvrde „tradicionalisti“, to može da ide na štetu, kako organizacione, tako i operativne efikasnosti vojske.

Ključne reči: rodni odnosi, sektor bezbednosti, oružane snage, antimilitaristička pozicija, Južna Afrika, učestvovanje žena u borbama.

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M42 = M45

Media coverage of court proceedings in cases of gender-based violence. 195-207.

Mršević Z., (2017)
In., Pravosuđe i mediji.
Ed., Ivana Stevanović
Beograd: Institut za kriminološka i sociološka istraživanja.
ISBN 978-86-83287-97-0
COBISS.SR-ID 235768076

This paper analyzes media coverage of cases of gender-based violence in a two-year period covering the 2015 and 2016 calendar years. The aim is to highlight the fact that the media acts as an important instrument in informing and educating the public, as well as a general deterrent of the observed crime type. The incidence of cases of femicide is discussed, directly compared to femicide cases in the previous period (2012 and 2014) both in criminological terms and in terms of their media presentation, and positive innovations that have occurred in the reporting period relating to the systematic monitoring of judicial summations in cases of gender-based violence as a result of the demands of women's activism are identified. The main topics of the paper thus include criminal convictions for the most serious forms of gender-based violence, foremost among which are partner and non-partner femicide and rape. Also discussed are decisions of the Press Council of Serbia in cases of violations of ethical norms of the Serbian Code of Journalists, as well as cases of domestic violence involving celebrities, which the media has had a tendency to report in a serialized and sensationalist manner.

Key words: Hegemonic masculinity, partner and non-partner femicide, the murder of old women, decision of the Press Council, violence in circles of celebrities

Predavanje po pozivu sa međunarodnog skupa štampano u celini M31 (imam pozivno pismo)

Improving the quality of functioning of the security sector gender mainstreaming 459-465.

Mršević Z., (2017)
In “DQM International conference Life style Engineering and Management.
Ed., Ljubiša Papić, Prijevor: DQM Research Center.
ISBN 978-86-86355-35-8
COBISS.SR-ID 240575500

Summary: Women in the armed forces of the world, still have unequal status, often are professionally separated and culturally discriminated, but however, they are neither peripheral in the military organization, nor only a passive observer of events in it. Better general social acceptance of women as soldiers increases the attractiveness of military service, both of women and men. Many positive and successful models of women's military career also contribute, as well as currently decades-long presence of women in modern armed forces of the world. One of the key arguments for improving the functioning of the security system is more meaningful engagement of human resources, comprising acknowledgment of the role and importance of women. Necessary is also the full integration of gender aspects in peace processes, in everyday life and thus more effective engagement towards creating a safe and secure environment through a more consolidated gender-equitable system security.

Key words: security sector, gender perspective, women in the armed forces, security system

Saopštenje sa međunarodnog skupa štampano u celini M33

Nepartnerski femicid u Srbiji 71 - 83.

Mršević Z., (2017)
U., Život bez nasilja - Istanbulska konvencija - odgovornost i obaveze institucija
Ur., Zoran Pavlović
Novi Sad: Pokrajinski zaštitnik građana.
ISBN 978-86-89417-05-0
COBISS.SR-ID 318787079

U ovom tekstu autorka prezentira slučajeve nepartnerskog femicida u Srbiji. Iako ne postoji osnova razlikovanja partnerskog od nepartnerskog femicida, višegodišnja praksa izolovanog analiziranja samo ubistava žena od strane njihovih partnera dovela je do prevđanja ubistava starica, devojčica, majki i drugih kategorija žena koje su ubili muškarci. Autorka navodi preko trideset takvih primera brutalnih femicida u nameri da skrene pažnju na njihovo postojanje i neopravdanost njihovog zanemarivanja. Analiza ovih ubistava jasno ukazuje da njihove ubice pripadaju tipu hegemonističkog maskuliniteta kao i ubice partnerskih femicida. Žrtve nepartnerskih femicida karakterišu se dodatnim stepenom bespomoćnosti, fizičke i društvene nemoći da se odbrane od ubistva. Svi navedeni slučajevi ukazuju na neophodnost poštovanja principa dužne pažnje od strane institucija, u skladu sa Istanbulskom konvencijom.

Ključne reči: Istanbulska konvencija, princip dužne pažnje, nepartnerski femicid, ubijene starice, devojčice, majke, hegemonistički maskulinitet

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M42 = M45

Odgovornost za nasilje u sportu – huligani nisu sami 14 -19

Mršević Z., (2017)
U., Srbija i reformisanje instituta odgovornosti. Knjiga sažetaka
Ur., Marko Milenković
Beograd: Institut društvenih nauka
ISBN 978-86-7093-194-7
COBISS.SR-ID 247074060

Situacije sportskog nasilja se dešavaju u sistemu ritualizovnih oblika odnosa i ponašanja vezanog za sport i organizovane navijačke grupe. Postojanje ritualnog karaktera tih situacija u kojima tipično dolazi do viktimiziranja, doprinose formiranju stava da je odgovornih mnogo više od samih nasilnika, kao „neposrednih izvršioca“. Naime, rituali su vid društveno prihvaćenog oblika ponašanja, koji zadovoljavaju interese mnogih vidljivih i nevidljivih aktera, pa su kao poželjni i korisni, ne samo tolerisani, već kao takvi i podržani.

Ključne reči: Huligansko nasilje, fudbalski navijači, klubovi, sprega sila politike i „kontroverznog“ biznisa, ekstremni desničari, novinski lobiji, homofobija,, nacionalističke strasti

Saopštenje sa skupa nacionalnog značaja štampano u celini, M63

Indivudualizam transrodnog subjekta 93 – 117

Mršević Z., (2017)
U: Individualizam
Ur,: Suzana Ignjatović, Aleksandar Bošković
Beograd: Institut društvenih nauka
ISBN 978-86-7093-192-3
COBISS.SR-ID 247980044

U ovom radu se prezentira analiza kompleksne društveno rizične situacija individualnog transrodnog subjekta. Sa stanovišta hegemonističke muževnost, transrodno telo je nedopustiva individualna devijacija onoga ko je precipiran kao slab, nemuževan muškarac, što se sa tog stanovišta percipira kao vid izdajničkog zanemarivanja i napuštanja muške fizičke snage, socijalne dominacije, ukratko, muškosti. Od prvog trenutka kad transrodni subjekt započne život u skladu sa sopstvenim individualnim rodnim identitetom, tim činom individualizacijskog iskoraka iz kamuflirajuće kolektivne zone binarnog rodnog komfora, ulazi u moralni i pravni vakuum nazaštićenosti i izloženosti ostrakizmu. Rodno neusaglašeni ljudi tj. oni koji kategorijalno i lično ne pripadaju binarnoj podeli na žene i muškarce, stalno su među najugroženijim članova LGBT zajednice svuda u svetu pa i u Srbiji - među onima za koje postoji najveća verovatnoća da će ih tući, silovati, i ubijati, da će biti kriminalizovani i označeni kao devijantni, za koje postoji najveća verovatnoća da će završiti u psihijatrijskim bolnicama i zatvorima, kojima najčešće uskraćuju stanovanje, zaposlenje i zdravstvenu zaštitu, koje u mladosti najčešće odbacuju i maltretiraju i porodica i škola i vršnjačka sredina, a kad odrastu nalaze se među onima za koje postoji najveća verovatnoća da će im oduzeti sopstvenu decu, da će biti beskućnici, lica bez ličnih dokumenata, stalnog mesta boravišta. Ovo je posebno izraženo u situacijama intersekcionalnosti sa drugim grupama svoje socijalne i identitetske pripadnosti, npr. rasom, siromaštvom i sl.

Ključne reči: transrodno telo, individualizam, hegemonistička muškost, trans žene, marginalizacija, diskriminacija, rodno zasnovano nasilje

Rad u istaknutom tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M44

Factors of women’s participation in armed forces 239-251.

Mršević Z., i Janković S., (2017)
In: Dani Arčibalda Rajsa
Ed: Biljana Simeunović-Patić
Beograd: Kriminalističko policijska akademija
ISBN 978-86-7020-378-5
COBISS-SR-ID 249244684

In the text are presented factors that contribute to women's participation in the armed forces. History shows that women in earlier centuries also were active in the armies. But after the end of the armed conflict they were regularly excluded from military service and military professional privileges, what also happened after the Second World War and the national liberation wars during the twentieth century. Not before the last quarter of the twentieth century began the professional integration of women into the armed forces. The main factor was the lack of men willing and able for military service, but also the current processes of increased social equalization of gender relations. In the text is presented the so-called, Segal impact model of multicollinearity indicating the existence of multiple independent factors influencing the circumstances of women’s participation in the armed forces. Most attention is paid to military factors, including the reference to national security, the impact of recently-led wars, international military alliances and changes in military technology. Military transformation, evident over the past decade through the armed forces of NATO member states, inevitably involve the transformation of the military nature of women's participation. Such transformation, accelerated by the wars in Iraq (and Afghanistan), including changes to the hiring of female staff and their deployment. Today there is increasingly expressed the view that women have a "right to uniform," as the right to equal professional treatment in any field. Examples of successful military careers of prominent women in the armies of the world's major military powers, especially the recently promoted women in the highest general rank orders, were also highlighted in the text as models of strong influence to young women’s decision to join the army.

Keywords: women in armed forces, “Segal model” of factors multicollinearity, lack of men, national security, “Jenny effect", women generals

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Jurisprudencija 21. veka – mehanizam za ostvarivanje boljeg društva 177-193

Mršević Z., (2017)
U: „Ukalupljivanje“ ili prekoračenje granica. Društvene nauke u savremenom dobu
Ur: Goran Bašić, Mirjana Rašević
Beograd: Institut društvenih nauka
ISBN 978-86-7093-196-1
COBISS-SR-ID 251296012

U ovom radu prezentira se analiza uloge i doprinosa teorije prava (jurisprudencije) u izgradnji boljeg društva 21. veka. Ako širenje ljudskih mogućnosti koje pružaju medicinske, tehnološke, informatičke i druge nauke, ne prati razvoj odgovornosti, i u vezi s tim na pravnoj teoriji zasnovana adekvatna i blagovremena pravna regulativa, negativne posledice po društvo i pojedince mogu anulirati sve dobrobiti takvog napretka. Zato se od pravne teorije 21. veka očekuje da artikuliše solidnu osnovu za normativne odgovore u vidu zakona, podzakonskih normativa, javnih politika, strategija, društvenih planova, i slično. Kao paradigmatične ilustracije, u radu se analiziraju dve tipične pojave današnjice: transrodnost i surogat materinstvo. Obe su ušle u praksu zahvaljujući napretku biomedicinskih nauka, da bi tek dosta godina kasnije počele da na osnovama (uglavnom levičarske) jurisprudencije dobijaju normativno regulativne okvire, iako još uvek daleko od univerzalne prihvaćenosti. Autorka na kraju ukazuje da samo saradnja jurisprudencije sa više grana društvenih nauka i njihova sinergija omogućuje da njihove energije i dostignuća mogu da budu efikasniji u pogledu postizanja neophodne dobrobiti za čovečanstvo.

Ključne reči: levičarska jurisprudencija, desničarska jurisprudencija, „zmajeve kočije“, pravni status transrodnih osoba, pravna regulativa surogat materinstva, sinergija društvenih nauka

Rad u istaknutom tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M44

Security as a prerequisite of freedom - (not)efficiency of criminal law protection 201-217

Mršević Z., (2017)
In: Sloboda, bezbednost pravo na privatnost. Zbornik radova.
Ed: Zoran Pavlović
Novi Sad: Pokrajinski zaštitnik građana i
Beograd: Institut za kriminološka i sociološka istraživanja
ISBN 978-86-89417-04-3 (PZG)
ISBN 978-86-80756-97-3 (IKSI)
COBISS-SR-ID 318285575

The paper presents an analysis of recent cases of publicly and privately committed homophobic and transphobic violence against LGBT people in Serbia, resulting in essential limitation of personal security, and consequently, reduced freedom and basic rights of the members of this population. Physical violence against persons of non-traditional sexual orientation and non-binary gender identity, as well as hate speech in public discourse, and on the other hand, the impunity of those who committed these acts are the main reasons why a large number of LGBT people live in fear for personal safety, significantly reduced movements, communications, educations and professional aspirations, while conducting a "double" life, and fearing of further victimization, does not report hate crimes cases. Although the Criminal Code contains Article 54a stipulating hate speech and hate crime as aggravating circumstances, to date there has been no one sentenced with a call to that provision.

Key words: Personal safety, reduced freedom, hate motivated crime, hate speech, impunity of perpetrators, nobody sentenced

Predavanje po pozivu sa međunarodnog skupa štampano u celini M31

Antidiskriminacioni mehanizam „osobe od poverenja“ u funkciji unapređenja rodne ravnopravnosti 574 - 581

Janković S., i Mršević Z., (2017)
U: Čevrti naučno-stručni skup Politehnika 2017
Ur: Vesna Alivojvodić i drugi
Beograd: Visoka škola strukovnih studija - Beogradska Politehnika
ISBN 978-86-7498-074-3
COBISS-SR-ID 252201228

Formiranje institucija/mehanizama za rodnu ravnopravnost u Srbiji, kao konkretizacija NAP-a za primenu Rezolucije 1325 SBUN u prvim decenijama XXI veka, predstavlja primer prihvatanja i transparentnosti menjanja određenih institucionalnih javnih politika i prakse čitavih sektora. Uspostavljanje „osoba od poverenja“ kao korektivnog mehanizma ima preventivnu svrhu i proaktivnu ulogu u suzbijanju diskriminacije. Posebno, jasni delokrug rada ovog vitalnog mehanizma omogućuje dugovečnost uklanjanja barijera na putu ka rodnoj ravnopravnosti, suštinski, a ne deklarativno. Poštovanjem institucionalizacije politike jednakih mogućnosti za žene i muškarce stvara se produktivna i efikasna radna sredina, koja time omogućuje zaposlenima da budu zadovoljniji i samim tim produktivniji, čime takva radna sredina zadobija poverenje šire društvene zajednice. Tako se širenjem aktera suzbijanja diskriminacije stvara i neguje atmosfera nediskriminatornog postupanja, odnosno sankcioniše diskriminatorno ponašanje prema ženama i muškarcima. Praktično „osobe od poverenja” nedvosmisleno imaju stvarni uticaj na operativnu funkcionalnost i adekvatnu „isporuku” bezbednosti i pravde kroz prizmu rodne ravnopravnosti.

Ključne reči: rodna ravnopravnost, Rezolucija 1325 SB UN, institucije/mehanizami za rodnu ravnopravnost, „osobe od poverenja”

Saopštenje sa skupa nacionalnog značaja štampano u celini, M63

Ima li nepartnerskog femicida u Srbiji 42

Mršević Z., (2017)
U: Knjiga apstrakata “Žrtve između bezbednosti, ljudskih prava i pravde: lokalni i globalni kontekst”
Beograd: Viktimološko društvo Srbije
ISBN NEMA

Rad sadrži analizu pojave nepartnerskih femicida kroz slučajeve u Srbiji u trogodišnjem periodu, 2014, 2015 i 2016. Žrtve nepartnerskog femicida su ubijene žene iz više kategorija za koje se konstatuje da su u povišenom riziku od rodno zasnovanog nasilja i ubistva, kao što su žene starije životne dobi koje žive same, devojčice, konobarice, novinarke, kafanske pevačice, seksualne radnice, učenice, medicinske sestre. Većina njih ili nije imala nikakav prethodni odnos sa ubicama, ili je njih manji broj bile i pre ubistva izložene maltretiranju sa ubičine strane. Cilj rada je ukazivanje na postojanje nepartnerskog femicida u situaciji kada je u javnom diskursu Srbije prisutan gotovo isklučivo partnerski femicid. Analizom nepartnerskog femicida ukazuje se da nije etički, ni profesionalno praviti razliku između žrtava femicida poklanjanjem pažnje samo partnerskom femicidu, čime se zanemaruje jedna trećine femicida čije žrtve nisu bile partnerke ubicama.

Ključne reči: femicid starica, femicid devojčica, femicid majki, žene u riziku, izražena brutalnost, nemoć žrtava, hegemonistički maskulinitet

Saopštenje sa skupa nacionalnog značaja štampano u izvodu, M64

Mediji u Srbiji o rodno zasnovanom nasilju u 2015. i 2016. godini - Kako protiv nasilja - uloga medija, str 1 -59.

Mršević Z., (2017)
Projekat: Integrisani odgovor na nasilje nad ženama i devojčicama u Srbiji II
Beograd: Program Ujedinjenih nacija za razvoj Srbija

Mediji su važno sredstvo u konstruisanju, rekonstruisanju i dekonstruisanju mesta žena i muškaraca u modernom društvu. Rodno osetljivi, društveno odgovorni mediji mogu odigrati važnu ulogu u efikasnom eliminisanju rodno zasnovane diskriminacije u društvu i rodno zasnovanih stereotipa. Takođe, oni su važan deo demokratije i – kao takvi – imaju posebnu odgovornost da promovišu poštovanje ljudskog dostojanstva, rodnu ravnopravnost i borbu protiv svih oblika diskriminacije. Pozitivna uloga medija ogleda se u promovisanju rodne ravnopravnosti, u predstavljanju žena u medijima i nestereotipnom prikazivanju žena i muškaraca, čime mediji pomažu u prevazilaženju prepreka ka rodnoj ravnopravnosti.

Ključne reči: medijsko izveštavanje, rodno zasnovano nasilje, femicid, senzacionalizam, tabloidizacija, postistina, fičeri, interpretativni prilozi, informativni tekstovi

Saopštenje sa skupa nacionalnog značaja štampano u celini, M63

Pravo na javno okupljanje u Srbiji – stanje i perspektive, str. 238

Mršević Z., (2015)
Institut društvenih nauka, Beograd, ISBN 978-86-7093-161-9Institut društvenih nauka, Beograd
ISBN 978-86-7093-161-9

Ovaj tekst predstavlja odgovor na naučnu, društvenu i političku potrebu za proučavanjem jednog od osnovnih ljudskih prava današnjice, slobode mirnog okupljanja. Srbija mora da nastavi sa širenjem svojih demokratskih kapaciteta, širenjem prostora slobode a jedan od tih pravaca je sloboda javnog okupljanja. Ona nisu, i ne smeju da budu ekskluzivna privilegija samo onih koji zastupaju stavove koje podržava većina, već mnogo pre, nužna potreba marginalizovanih, nepopularnih manjinskih društvenih grupa. Analiziraju se petnaest problema s kojima se praktična primena ovog prava suočava u Srbiji danas što se detaljno dokumentuje podacima brojnih izvora, od izveštaja državnih organa, nezavisnih institucija, načnoistraživačke produkcije, međunarodnih, naučnoistraživčkih i nevladnih organizacija, do medijskih izveštaja. Pri tom se znatno iskoračuje iz dnevno političke refleksije različitih pro et contraem> političkih diskursa, stavljajući svoj akcenat na analizu postojećih međunarodno-pravnih standarda koji regulišu slobodu javnog okupljanja, naglašavajući da su ti standardi u demokratskim društvima u stalnom porastu u korist slobode okupljanja. Bazirajući se na tome, autorka iznosi niz preporuka od kojih je najvažnija donošenje novog zakona kojim bi se sloboda javnog okupljanja regulisala u skladu sa međunarodnim standardima, pre svega onih sadržanih u OEBS/ODIHR obimnom skupu dokumenata koji formiraju aquis primenljiv u svim državama članicama te organizacije.

Ključne reči: sloboda javnog okupljanja, OEBS/ODIHR standari javnog okupljanja, sindikalni portesti, parade ponosa, predizborne kampanje, odluke Ustavnog suda

Monografija nacionalnog značaja M42

The Beauty of graffiti, 147-190

Mršević Z., (2015)
Ed: Andreea Lazea
In: Art, Society, and Politics in (Post) Socialism
West University, Timisoara
ISBN 978-973-125-470-8

The author presented a series of anonymous interventions in the form of witty “restorations” of the worst hatred contents, funny correspondence, new paintings opposing the hatred, and more beautiful pictures. Thus she discovered the existence of some kind of wild – although unfinished – but certainly attractive, urban beauty. She was faced by the beauty of creation, and it was a moment of enlightenment, when she realised the difference between the power of creativity and violence. The capacity of creativity stood opposed to destruction and violence, actors of creation versus violence as demolition. She opted, naturally, for the power of creation, disagreeing with those who think all graffiti is simply an ugly and unacceptable way of dirtying the city’s spaces and buildings. Graffiti messages expressing anti-Semitism, Territoriality, Right-wing sentiments, Misogyny, Homophobia, etc., belong to the domain of hate. Artistic, Loving, Acknowledging, Images/Murals belong to the domain of beauty, while Left-wing, Football-related, and Politically-oriented pieces are aesthetically neutral and might be placed within beauty or hate domains on an individual case-by-case basis.

Key words: graffiti, artistic graffiti, legal and illegal graffiti, how to combat hate graffiti

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Međunarodni Olimpijski komitet o inkluziji transpolnih osoba u sportska takmičenja, 106 – 112

Mršević Z., (2015)
Ur., Ivanka Gajić
In: Sport, zdravlje, životna sredina
Fakultet za sport, Univerzitet Union – Nikola Tesla, Beograd
ISBN 978-86-6385-009-5

Od prvih naučnih i pravnih koraka u identifikovanju ljudi koji se ne uklapaju u binarnu žensko mušku polno/rodnu podelu proteklo je dosta vremena i desile su se mnoge promene od kojih će u ovom radu biti reči o trendu njihovog uključivanja u sportska tamičenja na ravnopravnoj, nediskriminativnoj osnovi. Kako je i Srbija u procesu sagledavanja potreba za donošenje jednog opšteg Zakona o rodnom identitetu, ta problematika postaje aktuelna i u našoj sredini. Zahtev da sport dosledno bude inkluzivan i nediskriminativan doveo je na početku druge dekade 21. veka do uključivanja transpolnih osoba u sportske aktivnosti, od nivoa koledžskog sporta do olimpijskih igara. Izražena je zabrinutost u pogledu mogućeg, postepenog potiskivanja bioloških žena iz takmičarskog sporta uopšte. Takođe, atraktivnost sportske slave i prateći finansijski aspekti možda mogu da dovedu i do pojave novih „evnuha dvadeset prvog veka“, gonjenih siromaštvom ili zbog pogrešno shvaćenih državnih „interesa“ za promociju na sportskom planu po svaku cenu.

Ključne reči: nebinarni rodni identiteti, trans* osobe, inkluzivnost i nediskriminativnost sportskih takmičenja, Vašingotnska pravila, Štokholmski konsenzus i deklaracija, Odluka Međunarodnog olimpijskog komiteta iz 2011.

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Navijačko nasilje: incidenti ili rituali, 11 – 26

Mršević Z., (2016)
In: Bezbjednost i osnovna prava: dimenzije i perspektive sigurnosti LGBT osoba
Ur: Aleksandar Zeković
Vlada Crne Gore (Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava), Podgorica
ISBN 978-9940-9591-4-2 (Savjet za građansku kontrolu rada policije)
ISBN 978-9940-9610-5-3 (Ministarstvo unutrašnjih poslova)
ISBN 978-9940-633-10-3 (Ministarstvo za ljudska i manjinska prava)
COBISS.CG-ID 31844880

Slučajevi nasilja navijača pogrešno je nazivati „incidentima“ jer nisu sporadičnog karaktera, već se radi o redovno ponovljenim događajima, tipizirano profilisanih aktera i scenarija, prihvaćenih i podržanih od strane mnogih društveno uticajnih subjekata. Autorka je imajući u vidu sve okolnosti nasilja navijača, te slučajeve okarakterisala kao rituale s obzirom da se dešavaju u sistemu društveno prihvaćenih, štaviše, podržanih, ritualizovnih oblika odnosa i ponašanja vezanog za sport i ulogu organizovanih navijačkih grupe.

Ključne reči: navijačko nasilje, incidenti, rituali, društveno podržani odnosi, vandalizovane komunalne i privatne imovine, huliganizam

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Tretman transrodnih osuđenika u Evropi: tertium (genus) non datur 443-479

Mršević Z., (2016)
In: Evropske integracije Tom 3,
Ur., Đorđe Đorđević, Kriminalističko policijska akademija, Beograd.
ISBN 978-86-7020-355-6
COBISS.SR-ID 225803276

The paper analyzes European examples of prison treatment of transgender prisoners. There are differentiated two different categories of transgender convicts: the one which consists of persons who have completed the gender reassignment surgery (sex change), and the second consists of those who in the broadest sense, can be called "preoperative", who in fact are in various stages of hormone therapy. While for the members of the first group mainly there is no doubt to be treated in accordance with their newly gained gender, especially in countries where the transition process include personal documents replacement, the major problem is of those whose gender identity differs from their still completely other anatomy. Their prison treatment is generally not solved by legal regulations. Somewhere the regulations are public policy documents, e.g. in Scotland. In Italy there is one Action Plan and one Ministerial Decree, as well as the practice of some prisons. The article details the cases of treatment of transgender prison convicts in France, Germany and Spain, as models of good intentions and probably of good practices in the make. Examples of Bulgaria and Turkey are listed as negative examples of the lack of any legal regulation which obviously open the way for large scale violence and discrimination against transgender convicts.

Key words: European examples, treatment of transgender prisoners, two different categories of transgender convicts, transition process, Scotland, Italy, Grance, Germany, Spain, Bulgaria, Turkey

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Transgender prisoners, 150-160.

Mršević Z., (2016)
In Archibald Reiss Days, Volume 1,
Ed., Đorđe Đorđević & others.Academy of Criminalistic and Police Studies, Belgrade
ISBN 978-86-7020-356-3
COBISS.SR-ID 226081548

The subject is theoretical review of position of transgender persons serving prison sentences. The text aims to raise the level of knowledge about the existence of high exposure to violence and sexual abuse of that group and to offer answers to some of the issues of crucial importance, for example, once when in prison, where they are supposed to be placed, among women or men, and could they upon request, change sex while in prison. The text presents and argues possible legal solutions, relying on legal comparative answers to basic questions of prison accommodation of transgender prisoners: in accordance to their acquired (desired, or wished) rather than to their anatomical, biological gender. How to protect them of violence, how to answer to demands of transgender people to continue hormone treatment started before serving a prison sentence, as well as on their request to begin with the process of gender reassignment process while in a prison. In situation where there is a significant lack of research data documenting involvement of trans issues in the contemporary security studies, it opens a lot of room for improvement in that area. Although it seems easy to continue ignoring penological aspects of transgender issues, failure to discuss raising level of respect for human dignity in the prison system of Serbia would be irresponsible. Especially given that this group, while becoming visible in our society after legalized process of gender reassignment within the health system of the Republic of Serbia, financed by the health funds, at the same time becomes subject of further discrimination and violence.

Key words: Transgender prisoners, gender identity, sex reassignment surgery, hormone treatment, sexual violence, human dignity

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Transgender women in prisons, str. 259 – 269

Mršević Z., (2015)
In: Krivične i prekršajne sankcije i mere
Ur., Ivana Stevanović
Institut za kriminološka i sociološka istraživanja Beograd
ISBN 978-86-83287-90-1
COBISS.SR-ID 223617548

This paper deals with transgender women who, because their personal documents marked them as male, have been placed in men’s penitentiaries, in which they are possibly exposed to violence and sexual abuse. The obvious discrepancy between their outer presentation as women and their identification documents, by which transgender women are officially still listed as male, requires a search for solutions as to their specific treatment in the prison system. This paper aims to compare legal models of best practices, as well as answer basic questions on accommodating transgender women according to their desired gender identity, their protection from violence, responding to the need of transgender women to continue hormone treatment started prior to beginning their prison sentence, and their application to begin the process of gender reassignment surgery while serving their sentence. The paper focuses on various solutions to protect the human rights and dignity of this specific prison population, such as separated wards – for example, GBT pods for their protected housing – or protective, non-discriminatory treatment within general prison population.

Keywords: trans women in prison, sexual violence, human rights of transgender women, special prison wards – GBT pods, protective treatments, Rickers Island, Solicciano

Rad u tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M44

Rodni aspekti savremenih migracija, 203-213

Mršević Z., (2016)
In: Seobe i razvoj
Ur., Veselin Vukotić, Danilo Šuković
Centar za ekonomska istraživanja Instituta društvenih nauka, Beograd
ISBN 978-86-7093-164-0
COBISS.SR-ID 223311116

U radu se analizira pojava feminizacije migracija, položaj legalnih i ilegalnih migrantkinja, radni uslovi u kojima se nalaze, rodno specifični uslovi azila, izbeglice i žene u nedavnom izbegličkom talasu koji dolazi u Evropu. U svetskim migracijama poslednjih godina je sve više žena kako onih koje žive same, tako i udatih, i često sa boljim obrazovanjem od muškaraca, koje su same otišle u druge zemlje u potrazi za poslom. Među njima su studentkinje univerziteta, akivistkinje različitih društvenih pokreta, poslovne žene, radne migrantkinje. Povećava se i broj žena koje su trafikovane u industriju pružanja seksualnih usluga, one koje se izvoze kao pogodne supruge u programima ugovorenih brakova i one eksploatisane kao nelegalne radnice u domaćinstvima bez pravne ili socijalne zaštite. Mnoge beže od ratova, konflikata i nasilja, ali i tradicionalnih rodnih uloga koji ženama nameću niz ograničenja i nemogućnost slobodnog izbora. Rad u domaćinstvu, generalno, pojavljuje se kao često jedina mogućnost rada za migrantkinje, koliko povoljna (obezbeđuje kakav takav izvor prihoda), toliko i nepovoljna, jer se odvija u sektoru koji karakteriše nedostatak prava i oskudna ekonomska i društvena pokretljivost. Posebno se analizira situacija admolescentkinja i mladih žena.

Ključne reči: Žene u migracijama, ilegalne migrantkinje, socijalna i građanska prava migrantkinja, rodno specifični uslovi za dobijanje azila, žene u izbeglištvu

Rad u tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M44

Mehanizmi delovanja intersekcionalnosti, 127 – 146

Mršević Z., (2016)
Srpska akademija nauka i umetnosti i Institut društvenih nauka
U: Stanje i perspektive multikulturalizma u Srbiji i državama regiona
(SITUATION AND PROSPECTS OF MULTICULTURALISM IN SERBIA AND COUNTRY REGION). Ur: dr Goran Bašić
ISBN 978-86-7025-710-8
ISBN 978-86-7093-169-5

Koncept "intersekcionalnosti" obuhvata interaktivnost ukrštenih, kombinovanih društvenih, identitetskih statusa/pripadnosti kao što su nacionalnost, religija, rasa, klasa, ali gde se uvek kao neophodni element nalazi prisutna komponenta rodne pripadnosti. Koncept intersekcionalnosti omogućuje uvažavanje rodno zasnovanih aspekata, statusa i iskustava u kombinaciji sa drugim identitetskim elementima. Zbog postojanja više savremenih značenja intersekcionalnosti, definisan je pojam, mapirano je poreklo, evolucija i vrste intersekcionalnosti, prezentirana je pravna zasnovanost u međunarodnom javnom prostoru UNa i EUa, mehanizmi diskriminativnog delovanja, kao i primena tog koncepta u procesima društvenih promena. Na taj način je ono, što je možda izgledalo kao dvosmislena ideja, učinjeno i u našem istraživačkom diskursu realno prisutnim konceptom, konkretnim i samim tim, primenljivijim u praksi koncipiranja javnih politika.

Ključne reči: intersekcionalnost, ukršteni identiteti, uvek prisutna rodna komponenta, poreklo, evolucija, vrste, diskriminišući mehanizmi delovanja, društvene promene, javne politike

Rad u tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M41

Intersekcionalna analiza rodnih aspekata integralne bezbednosti, 211 -226

Mršević Z., (2016)
In: Činioci integralne bezbednosti Republike Srbije
Ur: Božidar Forca
Fakultet za poslovne studije i pravo
Fakultet za strateški i operativni menadžment
Univerziteta „Union – Nikola Tesla“ u Beogradu
ISBN 978-86-87333-74-1

Autorka analizira uticaj intersekcionalnosti na bezbednost. Koncept roda kao izolovane kategorije analize, evoluirao je ka konceptu roda ukrštenog sa drugim kategorijama identiteta u svrhu razumevanja specifične intersekcionalne neravnopravnosti i izloženosti bezbednosnim rizicima usled višestruke diskriminacije. Ukazuje se da je esencijalistički monolitno konstruisana kategorija rodne pripadnosti neprecizna i da netačno tretira sve žene kao homogenu grupu. Prilikom identifikovanja i analiziranja pripadnosti pojedinim nebezbednim grupama, uočavaju se one grupe žena koje pripadaju u više nebezbednih grupa, koje se nalaze u situaciji povećane ukupne nebezbednosti. U radu se analiziraju nebelačke žene, izbeglice/migrantkinje, transrodne žene i žene starije životne dobi. Preporučuje se povećano učešće žena kao akterki društvenih promena na svim nivoima.

Ključne reči: intersekcionalnost, bezbednosni rizici, višestruka diskriminacije, nebelačke žene, izbeglice/migrantkinje, transrodne žene, žene starije životne dobi

Rad u tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M41

Recenzija zbornika radova „Škola rodne ravnopravnosti“, 1-17

Mršević Z., (2015)
In: Zbornik radova Škola rodne ravnopravnosti
Ur., Goran Marković
Univerzitet u Istočnom Sarajevu, Pravni fakultet, Istočno Sarajevo
ISBN 978-99938-57-36-5
COBISS.RS-ID 5581080

Zbornik nesumnjivo zavređuje povećanu pažnju i stručno pravničke i šire, nepravničke javnosti. Radi se o jednom kvalitetnom skupu naučnih radova koji predstavljaju odraz grupnih i individualnih napora autorki i autora da prodru u nove istraživačke domene, da kritički otvore nova pitanja artikulišući nove pravce razmišljanja i puteve ka društvu bez rodno zasnovane diskriminacije i nasilja. Tim putem se sigurno dolazi i do onog uvek željenog tzv. rodnog koeficijenta, formule koju čine umanjivanje diskriminacije, stereotipa i nasilja uz uvećavanje participacije, prava i pravne zaštite.

Ključne reči: ustavne garancije ravnopravnosti, politička participacija žena, diskriminacija, nasilje, rodni stereotipi, rodni jaz u platama, porodični odnosi nejednakosti, ženski pokret

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja М42 = М45.

Comparative change in the legal status of transgender persons, 115 - 132

Mršević Z., (2016)
Facta Universitatis Vol. 14. no. 1: 115 – 132, 2016
University of Niš. Niš
ISSN 1450-5517 (print)
ISSN 2406-1786 (online)
COBISS.SR-ID 138066439

The experiences of other countries from around the world, show that there is no only one and the same, everywhere applicable scenario of legal changes in terms of regulating the status of transgender people. The process most commonly begins by providing gender reassignment hormonal surgery procedures, which necessarily are followed by legal recognition of newly gender identity. The next step necessarily implies the need to enact legislation to regulation the so-called social gender or gender identity, according to the right to self-determintation of transgender persons, which is unrelated to previously undertaken medical treatment and gender reassignment surgery. Some countries have gone far in implementation of this third step, while others have not taken even not the first steps. Notably, different initiatives and events may be observed worldwide, many of which constitute the necessary “first steps” aimed at increasing the social acceptanced of gender diveristy. These steps may seem small and insufficient, but they are actuallt huge and significant in breaking the sanctity of the binary gender division and accepting specific transgender individuals. All steps are based on the need to protect all people, incuding transgender people from discrimination, violence, different forms of victimization, and other impacts of neglecting gender identity. Once gender identity becomes legally protected, it is possible to gradually build procedures and other types of legal protection mechanisms designed for all people whose gender identity differs from the rigid binary division into women and men, as the only identity options. In Serbia there is still a significant lack of legal regulations of status of transgender persons, which implies that there is much room for improvement in this area. While it would be easy to keep ignoring this issue, it would be irresponsible to exclude transgender persons from analysis of social phenomena involving marginalization and victimization.

Key words: transgender, gender identity, gender mark change in identification documents, first steps

Rad u nacionalnom časopisu M 53

Transrodni osuđenici u američkim zatvorima, 85 -110

Mršević Z., (2016)
Revija za kriminologiju i krivično pravo, Vol. 54. no. 1:85-110
Srpsko udruženje za krivičnopravnu teoriju i praksu
Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd
ISSN 1820 – 2969
COBISS.SR-ID 116488460

Rezime. Za transrodne osobe se može generalno konstatovati da sve vrste lišenja slobode u pritvorskim i zatvorskim institucijama kao i sabirnim centrima za migrante, predstavljaju ozbiljnu opasnost za njihove živote, fizički i mentalni integritet, ljudsko dostojanstvo i opštu dobrobit. Kako su transrodne osobe postale glasnije u odbrani svoje bezbednosti i svojih prava, američki zatvorski sistem koji smešta osuđena lica po konvencionalnoj binarnoj rodnoj podeli počeo je da se suočava sa brojnim izazovima. Transrodni osuđenici koji su pretrpeli nasilje i maltretman često su smešteni u samice, što je mera, iako namenjena njihovoj zaštiti, u stvari ozbiljna kazna. Izolacija uzima ogroman psihološki danak, a predstavlja i povećan riziku od napada od strane stražara. Otvoreno je pitanje kako da se prilikom smeštaja rešava situacija očigledne kontradikcije između njihove službene rodne pripadnosti i njihove spoljašnjosti i rodnih aspiracija. Otvoreno je i pitanja početka, i/ili nastavka hormonalno operativnog procesa rodnog prilagođavanja za vreme izdržavanja zatvorske kazne. U tekstu se navode test sudske odluke, zakonska rešenja na federalnom nivou i u Kaliforniji, studija nedavnih slučaja, kao i alternativna mogućnost smeštaja transrodnih u GBT čaure, tj. posebna zatvorska krila namenjena transrodnim ženama i gejevima.

Ključne reči: transrodne žene u zatvoru, hormonska terapija, test sudske presude, seksualno nasilje, GBT čaure, Rikers Ajlend

Rad u časopisu nacionalnog značaja M53

Primena principa lokalnog vlasništva: od viktimizacije do osnaživanja žena, 40-41.

Mršević Z., i Janković S., (2016)
In: Bezbednost i viktimizacija: Izazovi društvenog reagovanja i zaštite žrtava)
Knjiga apstrakata, Sedma godišnja konferencija)
Viktimolosko drustvo Srbije, Beograd

U radu se ukazuje na prividnost postojanje sukoba između lokalnog vlasništva i uvođenja rodne ravnopravnosti u situacijama postkonfliktne izgradnje mira pod kontrolom međunarodnih aktera, pre svega mirovnih misija UNa. Autorke ukazuju da podržati postojeće odnose moći koji se karakterišu strukturalnom rodnom nejednakošću i proizvodnjom nasilja umanjuje vrednosti reformi sektora bezbednosti. Štaviše, proces izgradnje mira je destabilizovan održavanjem trajnih žarišta viktimizacije žena, diskriminacije i lakog izbijanja oružanih sukoba. To za rezultat ima sektor bezbednosti koji jedino odgovara bezbednosnim potrebama dominantnih grupa i štiti njihove interese, ostavljajući žene i dalje u situaciju visokog rizika od raznih oblika viktimizacije.

Ključne reči: lokalno vlasništvo, rodna ravnopravnost, međnarodni programi reformi sektora bezbednosti, progami razoružanja, demobilizacije i reintegracije, modeli dobroih praksi

Abstract Proceedings: Saopštenje sa međunarodnog skupa štampano u izvodu M34

Intersectional Position of Women Migrants, str. 88-89

Mršević Z., (2016)
In: Savremene migracije i društveni razvoj Knjiga apstrakata sa konferencije Savremene migracije i društveni razvoj održane 21. i 22. oktobar 2016.
Ur: Mirjana Bobić
Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu i Srpsko sociološko društvo, Beograd
ISBN 978-86-81319-09-3
COBISS.SR-ID 226577164

Women migrants remain invisible in broad general picture of global migratory movements. They are exposed to an increased risk of gender-based violence and labour and sex exploitation, their position is also marked by combination of several discriminative grounds, due to which they are subject to multiple discrimination. They can be non-Christians, not white race in Christian countries of arrival populated mainly by white people. Also, elderly with chronic illnesses and / or disabilities, combined with ignorance of the language and legislation of the host country, burdened with the possible experience of violence. Their situation is systematic, standardized, not at all a result of an exotic, unhappy or of irreparable coincident situations that are happening only to some people. Their situation is significantly distinguished from the situations of male migrants, even when they come from the same countries of origin and when they are in the same country of arrival. Position of women migrants is also substantially different from the situation of women and countries in transition and arrival.

Keywords: feminisation of contemporary migrations, intersectional position of migrant women, labor and cultural integration of migrants, similarities and coincidences experiences migrants and refugees

Abstract Proceedings: Saopštenje sa međunarodnog skupa štampano u izvodu M34

Diskriminacija žena u sportu, 19-25

Mršević Z., (2016)
Sport i biznis, vol 2016, 2: 19- 25.
ISSN 2335-0539= Sport i biznis
316.647.8:796-955.2
305-055.2

Žene još uvek često doživljavaju diskriminaciju kada se radi o njihovim mogućnostima bavljenja sportom, kako amaterskim tako i profesionalnim. Ova diskriminacija se manifestuje daljim preovladavanjem stereotipa, nedostatkom rezervnih struktura i struktura podrške za sportistkinje i djevojčice koje pokazuju potencijal u sportu, poteškoćama usklađivanja posla/sporta i porodičnog života, problemom reintegracije na poslu, neadekvatnom medijskoj pokrivenošću ženskih sportova i ograničenom prirodom privatnog finansiranja. Nedostatak žena među sudija u sportu predstavlja posebnu prepreku za postizanje jednakosti žena i muškaraca u sportskim aktivnostima. Bez obzira na napore koje čini Međunarodni olimpijski komitet (IOC), učešće žena sudskim telima je i dalje marginalno u većini zemalja članica Saveta Evrope.

Ključne reči: ženske posrtske aktivnosti, ženski profesionalni sport, negativni stereotipi, broj ženskih sportova, žene sportski funkconeri i sudije, znatno manja sredstva, otac trener

Mediji u Srbiji u 2014 o rodno zasnovanom nasilju: Između stereotipa i zabave, str. 121

Mršević Z., (2015)
Institut društvenih nauka, Program Ujedinjenih nacija za razvoj.
ISBN 978-86-7728-174-8
COBISS.SR – ID 216193292

Analize medija sa stanovišta rodne ravnopravnosti neophodne su u smislu popravljanja delatnog potencijala žena da organizovano utiču na društene promene u pogledu prevencije i smanjivanja nasilja nad ženama. Konstatovanje i analiza odsustva ženske perspektive iz medija, stereotipnosti u medijskom izveštavanju, posebno kada se radi o nasilju nad ženama, kao i prisutna rodna pristrasnost, utiču na smanjenje rodne nejednakosti i povećanje medijske pismenosti i odgovornosti medija.

Ključne reči: Nasilje nad ženama, medijsko izveštavanje, stereotipnost, tabloidizacija, banalizacija nasilja, brutalizacija društva

Monografija nacionalnog značaja M42

Pravo na javno okupljanje u Srbiji – stanje i perspektive, str. 238

Mršević Z., (2015)
ISBN 978-86-7093-161-9
Institut društvenih nauka, Beograd

Ovaj tekst predstavlja odgovor na naučnu, društvenu i političku potrebu za proučavanjem jednog od osnovnih ljudskih prava današnjice, slobode mirnog okupljanja. Srbija mora da nastavi sa širenjem svojih demokratskih kapaciteta, širenjem prostora slobode a jedan od tih pravaca je sloboda javnog okupljanja. Ona nisu, i ne smeju da budu ekskluzivna privilegija samo onih koji zastupaju stavove koje podržava većina, već mnogo pre, nužna potreba marginalizovanih, nepopularnih manjinskih društvenih grupa. Analiziraju se petnaest problema s kojima se praktična primena ovog prava suočava u Srbiji danas što se detaljno dokumentuje podacima brojnih izvora, od izveštaja državnih organa, nezavisnih institucija, načnoistraživačke produkcije, međunarodnih, naučnoistraživčkih i nevladnih organizacija, do medijskih izveštaja. Pri tom se znatno iskoračuje iz dnevno političke refleksije različitih pro et contra političkih diskursa, stavljajući svoj akcenat na analizu postojećih međunarodno-pravnih standarda koji regulišu slobodu javnog okupljanja, naglašavajući da su ti standardi u demokratskim društvima u stalnom porastu u korist slobode okupljanja. Bazirajući se na tome, autorka iznosi niz preporuka od kojih je najvažnija donošenje novog zakona kojim bi se sloboda javnog okupljanja regulisala u skladu sa međunarodnim standardima, pre svega onih sadržanih u OEBS/ODIHR obimnom skupu dokumenata koji formiraju aquis primenljiv u svim državama članicama te organizacije.

Ključne reči: sloboda javnog okupljanja, OEBS/ODIHR standari javnog okupljanja, sindikalni protesti, parade ponosa, predizborne kampanje, odluke Ustavnog suda

Monografija nacionalnog značaja M42

Survival in an “all boys club”: Policewomen in Serbia. 57 – 70.

Danijela Spasić; Slađana Đurović; Zorica Mršević; (2015).
Women’s Studies International Forum, Volume 48, January–February 2015, Pages 57–70.
ISSN: 0277-5395
doi:10.1016/j.wsif.2014.10.008
5-Year Impact Factor: 0.657

The paper is based on the results of the first qualitative research focusing on the position of policewomen in Serbia. The research was conducted from June to August 2011 on a sample of 30 policewomen of various standings as working police officers; it took into account the types of roles held, the police schools they finished, their professional experience and the size of the police organizations with which they were employed. The core questions in the analysis related to policewomen's experiences while completing their education, during the hiring process and while carrying out their police duties, as well as regarding possibilities for promotion. Although considerable improvement was noted regarding the status of women in the process of police education, most participants in the research had negative experience in the course of finding a job; they also experienced limitations with regard to their promotion as well as various sorts of harassment at work.

Key words: police schools, police women, carrying police duties, negative experiences, various sorts of harassments, improvements

Časopis sa SCII liste

Navijači i publika sportskih manifestacija kao glavne žrtve sportom izazvanog nasilja. 75 - 96

Mršević Z., (2015)
Temida, vol 18, 1: 75- 96.
Viktimološko društvo Srbije, Beograd
ISSN 1450 6637

U tekstu se analizaju uzroci i mehanizmi viktimizacije sportskim nasiljem, kao i tipologija žrtava i odgovornih aktera sportskog nasilja. Cilj rada je da se, kroz analizu pojedinih situacija ritualizovanog sportskog nasilja, ukaže na činjenicu da do stradanja žrtava sportskog nasilja dolazi u sistemu ritualizovnih oblika odnosa i ponašanja vezanih za sport i organizovane navijačke grupe, kao i da su žrtve najbrojnije među samim navijačima i publikom. Tekst sadrži pregled različitih vrsta rituala sportskog nasilja koji rezultiraju viktimiziranjem pojedinaca ili grupa.

Ključne reči: žrtve, sportsko nasilje, nasilje gomile, rituali, društvo integriteta sa mehanizmima prevencije nasilja

Vodeći časopis nacionalnog značaja M51

Porodično nasilje i odbacivanje LGBT dece u Srbiji. Str. 87 – 104.

Mršević Z., (2015)
Bezbednost, Vol LVII, 1: 87-104
Kriminalističko policijska akademija
YU ISSN 0409-2953
UDK – 364.632-053.2:616.89-008.442.36 053.2

Cilj ovog teksta je analiza različitih oblika nasilja u okviru režima prinudne normalizacije prema LGBT deci od strane njihovih roditelja i drugih bliskih srodnika koji su najčešće rigidno normativnog tipa, mnogo ređe fleksibilno normalizujući. Metodološki pristup toj analizi koristi teorije identiteta, kombinovane sa objavljenim autentičnim izjavama LGBT osoba i njihovih roditelja. Pojam „proizvodnje tela“ u ovom slučaju sadrži odbacivanje, koje uključuje pretnje, prinudno lečenje, razne vidove fizičkog i psihičkog nasilja do izbacivanja iz roditeljskog doma. Fleksibilno normalizujući režimi idu od ignorisanja, preko prihvatanja, do moguće aktivne zaštitničke uloge. Patrijarhalni model dominacije i subordinacije, needukovanost i homofobični društveni ambijent identifikovani su u ovom tekstu kao glavni uzroci porodičnog nasilja prema LGBT deci. Promena obrazovnog sistema, smanjivanje opšteg nivoa homofobije u javnom komunikaconom prostoru, privremena skloništa za LGBT beskućnike i organizovanje grupa podrške njihovim roditeljima, identifikovani su u zaključku kao neki od mogućih pravaca poboljšanja porodičnog ambijenta u kojoj odrastaju LGBT deca i mladi Srbiji.

Ključne reči: LGBT deca i mladi, očevi, majke, drugi članovi porodice, homofobija, needukovanost, roditeljske grupe samopomoći, skloništa, formiranje identiteta

Časopis nacionalnog značaja (M52)

Nasilje nad ženama u islamskoj kulturi i uloga policije u zaštiti žrtava. Str. 541-570.

Mršević Z., Spasić D., (2015)
Ed Jovan Ćirić, Velibor Džomić, Miroljub Jeftić
In Religija, politika pravo
Institut za uporedno pravo, Mitropolija Crnogorsko-primorska, Centar za proučavanje Religije i versku toleranciju. Beograd
ISBN 978-86-80186-05-4
COBISS.SR.-ID 217514252

U tekstu se navode slučajevi nasilja i diskriminatornih običaja nad ženama koje žive u zemljama islamske kulture a o kojima su izveštavale svetske i domaće agencije i mediji. To su npr. hidžab propisi, ometanje školovanja devojčica i devojaka, ugovoreni brakovi maloletnih devojčica, brutalno kažnjavanje žena žrtava muškog nasilja. Iako svi navedni primeri predstavljaju ipak incidente, a ne svakodnevne pojave, njihovi koreni leže u duboko uvreženom shvatanju o podređenosti žene uopšte u islamskoj kulturi. Stavovi islama o ženama su osnov njihovog diskriminisanog društvenog položaja i široko rasprostranjenog, nekažnjivog nasilja nad njima. U radu se navodi i situacija nebezbednosti žena u javnom prostoru Sandžaka, položaj žena i rodno zasnovano nasilje, uloga policije u sprečavanju i suzbijanju porodičnog nasilja, kao i interni sandžački običaj uloge medijatora – muslihuna u porodičnim konfliktima. Tekst s završava zaključkom da kulturne i religozne specifičnosti ne opravdavaju diskriminaciju i nasilje i da savremeno pravo i pravda moraju odneti primat u odnosu na tradicionalne, istorijsko-kulturološke i religijske modele rešavanja vekovnih problema u lokalnim zajednicama.

Ključne reči: žene u islamskoj kulturi, hidžab, kažnjavanje žrtve nasilja, Sandžak, porodično nasilje, porodični medijatori „muslihuni“, uloga policije

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

OEBS/ODIHR standardi regulisanja javnog okupljanja - primer Srbije. 449- 465

Mršević Z., (2015)
Urednice Mina Zirojević, Vesna Ćorić
U: Četrdeset godina od potpisivanja helsinškog završnog akta = 40 years since the signing of the Helsinki final act
Institut za uporedno pravo. Beograd.
ISBN 978-86-80186-10-8
COBISS.SR-ID 301147655
.SR-ID 301147143

U ovom tekstu prezentirani su OEBS/ODIHR standardi regulisanja slobode javnog okupljanja, s obzirom na potrebu konstatovanja njihove sadržine i relevantnosti primene u Srbiji. Ono što podvlači interes za detaljnim upoznavanjem s tim standardima je činjenica višegodišnjeg kontinuiranog odstupanja u domaćoj praksi od međunarodnih standarda za slobodu javnog okupljanja a o čemu redovno izveštavaju nevladine organizacije za ljudska prava (posebno Beogradski centar za ljudska prava i Jukom), kao i nezavisne institucije, Poverenica za zaštitu ravnopravnosti, Zaštitnik građana i Ustavni sud. Interes za OEBS/ODIHR standarde koji regulišu slobodu javnog okupljanja je posebno prisutan ove, 2015. godine kada Srbija ima ulogu predsedavajuće države OEBSa. Naime, jedan od osnova kredibiliteta OEBSa je ostvarivanje liderstva na osnovu sopstvenog primera, tako da država koja predsedava OEBSom, ima podvučenu potrebu da i sama dosledno poštuje osnovne vrednosti Helsinškog finalnog akta i druge OEBS obaveze. Svrha ovog teksta je dakle, da ukaže pravce kojim bi trebalo da se kreće konačno usaglašavanje oblasti slobode javnog okupljanja sa OEBS/ODIHRovim, ali preko njih i drugim međunarodnim standardima na koje se ti standardi oslanjaju.

Ključne reči: OEBS/ODIHR standardi za slobodu javnog okupljanja, Smernice za slobodu javnog okupljanja, projekat „Posmatranje javnog okupljanja“ Misije OEBSa u Srbiji i ODIHRa

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Violence against LGBT persons. Str. 295 – 303.

Mršević Z., (2015)
Nasilje protiv LGBT osoba
ed., Dragana Kolarić, u Dani Arčibalda Rajsa. Tom II
Kriminalističko policijska akademija, Beograd
ISBN 978-86-7020-320-4
ISBN 978-86-7020-190-3

Abstract: Violence against LGBT persons in Serbia, like everywhere, is mostly caused by homophobia, irrational fear, hatred and hostility towards persons of different sexual orientation other than heterosexual, including those that are just so perceived. LGBT persons have been exposed to violence of various kinds, shapes and intensities occurring at various places of execution. It is violence committed in public places (streets, parks, bars, gyms, concerts, workplaces, etc.), private homes (parental and partners’ families), and institutional environment (schools, hospitals, prisons, social institutions, sports clubs, religious institutions, etc.). As regards the type of violence, there are psychological / emotional violence, hate speech as verbal violence, physical violence, economic / existential violence and sexual violence. Certain differences should be perceived in relation to gender, age and type of female / male members of the LGBT population. Thus, violence against lesbians is different from violence against gay men and transgender persons, violence against children and young LGBT persons is different from violence against the adult LGBT persons. One person might frequently suffer more than one of these types of violence, committed at several places of significance.

Keywords: LGBT persons, homophobia, kind of homophobic violence, places the commission the acts of violence, young LGBT persons, the role of the police, the role of the educational system, the role of legislation

Tematski zbornik radova međunarodnog značaja M14

Ritualna priroda fudbalskog nasilja. Str. 253 – 267.

Mršević Z., (2015)
The ritual character of football violence ed., Dragana Kolarić, u Suprotstavaljanje savremenim oblicima kriminaliteta – analiza stanja, evropski standardi i mere za unapređenje, Tom 1
Kriminalističko policijska akademija, Beograd
ISBN 978-86-7020-322-8

Tekst sadrži analizu mehanizama nastanka, uzroka i društvenog konteksta fudbalskog nasilja, kao i identifikovanje odgovornih aktera. Izlaganje sadrži teme različitih vrsta rituala koji se mogu podeliti u tri grupe: 1) ritualno nasilje u vezi fudbalskih utakmica, 2) rituali nasilja unutar grupe fudbalskih navijača i 3) rituali spoljašnjeg omogućavanja nasilja fudbalskim navijačkim grupama. Imajući u vidu da su rituali poželjni i korisni vid kao društveno prihvaćenog oblika ponašanja, koji zadovoljavaju interese mnogih vidljivih i nevidljivih aktera, cilj ovog rada je da se kroz analizu ritualnog karaktera situacija fudbalskog nasilja, ukaže da je ono deo šire društveno tolerisanog, prihvatljivog ponašanja. Shodno tome i društvena reakcija protiv fudbalskog nasilja mora da počne deritualizacijom i da bude mnogo opsežnija od sankcionisanja „neposrednih izvršilaca“.

Ključne reči: fudbalsko nasilje, nasilje na fudbalskim mečevima, rituali unu- tar grupa navijača, rituali spoljašnje podrške, deritualizacija, temeljna društve- na reakcija.

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Grafiti kao lingua franca globalne kulture. Str. 198 – 203
Graffiti as a lingua franca of global culture

Mršević Z., (2015)
Ed., Veselin Vukotić, Danilo Šuković, u Globalizacija i kultura
Institut društvenih nauka, Beograd
ISBN 978-86-7093-157-2
COBISS.SR-ID 215153676

Predmet teksta je prezentacija grafita kao fenomena globalne kulture posmatrano kroz prizmu njene univerzalne rasprostranjenosti, univerzalne razumljivost i komunikativnosti. Cilj rada je ukaže da postojanje te spontane, autentične ulične umetnosti predstavlja kulturnu vrednost i savremeni doprinost globalnoj kulturi, posebno imajući u vidu njenu široku, globalnu sveprisutnost. Taj doprinos ne može umanjiti ni činjenica da mnogi od grafitnih produkata ne mogu da budu estetski visoko vrednovani, kao i da se sadržinski često nalaze u domenu banalnosti, ili u domenu propagiranja mržnje, netolerancije i nasilja. Autorka navodi i okolnosti ekonomske racionalnosti i tržišne vrednosti grafita, bilo kao umetničkih dela koja mogu da se prodaju i kupuju, izlažu u galerijama i muzejima, bilo kao turističkih atrakcija, ali i kao efikasnih marketinških sredstava za promociju širokog dijapazona proizvoda i usluga.

Ključne reči: grafiti, murali, globalna prisutnost, elemenat urbaniteta, fenomen globalne kulture, globalna komunikativnost, umetnička i tržišna vrednost, turistička atrakcija

Rad u tematskom zborniku rad u istaknutom tematskom zborniku vodećeg nacionalnog značaja M44

Maloletni autori grafita mržnje. Str. 205 – 215.
Juvenile Hate Graffiti Makers

Mršević Z., (2015)
Ed., Ivana Stevanović, U: Maloletnici kao učinioci i žrtve krivičnih dela i prekršaja
Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd.
ISBN 978-86-83287-85-7
COBISS.SR-ID 215317516

Rezime. U ovom tekstu se razmatraju ulični grafiti mržnje koji se po pravilu pripisuju maloletnim autorima/grafiterima. Pisanje i oslikavanje uličnih grafita omiljena i rasprostranjena forma izražavanja pretežno populacije mladih, najčešće maloletnih lica, kojom ona iskazuje svoje emocije i stavove, ali koji na žalost, ne retko sadrže poruke mržnje i pozive na diskriminaciju i nasilje. Analiziraju se sociopsihološke karateristike maloletnih grafitera, navode se sadržaji najčešćih grafita mržnje, kao i moguće antigrafitne mere i akcije ko iz Srbije tako i iz drugih zemalja. Tekst se završava zaključcima koji sadrže konstatacije i preporuke.

Ključne reči: grafiti mržnje, maloletni grafiteri, homofobični, nacionalistički, antiromski desničarski grafiti, antigrafitn mere i akcije

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Ritualni karakter sportskog nasilja. Str. 6 – 12
The ritual characted of sport violence

Mršević Z., (2015)
Ed., Branko Bošković, U: Menadžement bezbednosti sportskih takmičenja - Prevencija nasilja i nedoličnog ponašanja na sportskim borilištima.
Fakultet za sport, Beograd
Nacionalna sportska akademija “Vasil Levski“,Sofija, Bugarska
ISBN 978-86-6385-005-7
COBISS.SR-ID 214616844

U ovom tekstu se kroz analizu pojedinih situacija ritualizovanog sportskog nasilja ukazuje na činjenicu da do nasilja u vezi sa sportom dolazi, ne slučajno i ne usled individualnih akata nepredvidljivog izbijanja agresivnosti, i sigurno ne iz prenaglašene ljubavi prema sportu i klubu za koji se navija. Sportsko nasilje se dešava u sistemu ritualizovnih oblika odnosa i ponašanja vezanog za sport i organizovane navijačke grupe. Cilj rada je da se kroz analizu ritualnog karaktera tih situacija nasilja, a imajući u vidu da su rituali poželjni i korisni vid kao društveno prihvaćenog oblika ponašanja, koji zadovoljavaju interese mnogih vidljivih i nevidljivih aktera, ukaže da i to nasilje postaje deo društveno tolerisanog ponašanja. Saznavanje suštine funkcinisanja rituala sportskog nasilja pomaže otkrivanju njegovih uzroka, i posledično tome, i mogućih strategija suzbijanja.

Ključne reči: masovne tuče policije i navijača na tribinama, ritualno sučeljavanje rivaliziranih navijačkih grupa u i izvan stadiona, dogovorene masovne tuče,,organizovanje “vrućeg gostoprimstva” gostujućim navijačima, ritualno “dokazivanje” na protivničkoj teritoriji izazivanjem incidenata

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Ambijent roditeljske porodice LGBT dece. Str. 81 – 100.
Ambience of parental families of the LGBT children.

Mršević Z., (2015)
Ed., Isidora Jarić, U: Politike roditeljstva: iskustva, diskursi i institucionalne prakse
Filozofski fakultet, Univerziteta u Beogradu.
ISBN 978-86-88803-94-6 (FF)
COBISS.SR-ID 214341388

Različiti porodični modeli režima normalizacije LGBT dece od strane roditelja i drugih bliskih srodnika najčšće su u Srbiji rigidno normativnog tipa, mnogo ređe fleksibilno normalizujući. Prilikom suočavanja sa neheteroseksualnom orijentacijom svoje dece, roditelji u „procesu proizvodnje tela“ ne retko pribegavaju i ekstremima u vidu raznih pa i violentnih pritisaka, odbacivanja, pretnji, prinudnog lečenja, i raznih drugih vidova nasilja koji idu od jednokratnog kažnjavanja do izbacivanja iz roditeljskog doma. Patrijarhalni model dominacije i subordinacije, prisilna heteroseksualnost, needukovanost i homofobični društveni ambijent identifikovani su kao glavni uzroci problema roditeljskog obacivanja svoje LGBT dece, odnosno roditeljskog pribegavanja rigidno normativnm tipu prinudne „normalizacije“. Fleksibilno normalizujući režimi kao suprotna roditeljska opcija, idu od manje ili više pasivnog ignorisanja, različitih vidova prihvatanja, sve do aktivne zaštitničke uloge kao najpoželjnije.

Ključne reči: LGBT deca i mladi, očevi, majke, drugi članovi porodice, homofobija, needukovanost roditeljske grupe samopomoći, skloništa, formiranje identitetа

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Measures to combat discrimination on grounds of sexual orientation in Serbia for the years 2013, 2014 and 2014. str. 7 – 66.

Mršević Z., (2015)
Ed. Jovanka Todorovic, In: Report on implementation of the Recommendation CM/Rec(2010)5 of the Committee of Ministers to member states on measures to combat discrimination on grounds of sexual orientation or gender identity in Serbia for the years 2013, 2014 and 2014
Labris. Belgrade. Ilga Europe, Brussels.
ISBN 978-86-86509-24-6

The author analyses hate speech as one of the major, long-term and continuous problems in the public discourse, which in some cases escalates to incitement, i.e. homophobic speech coming from political and religious leaders, as well as famous persons from the world of entertainment and arts. There are presented also issues of peer violence and rights to assembly. The documents, statements, resolutions and reports from independent institutions used for the purpose of this report include those from: the Constitutional Court, the Commissioner for Protection of Equality and Protector of Citizens; reports from NGO’s for human rights include: the Belgrade Centre for Human Rights, the Lawyers’ Committee for Human rights – YUCOM, the Helsinki Committee for Human Rights in Serbia, as well as organizations for protection of LGBT people: Labris and Gay Straight Alliance; media reports, published research, as well as some replies to letters sent by Labris which include relevant questions from a control list, seeking comments about the actions undertaken for implementations of certain measures.

Key words: Peer violence – threats to safety, Hate speech, Right to assembly, Sport, Independent institutions

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

The prevention of Gender based violence by raising action capacity of women – the role of the media and independent institutions, str. 50 – 51

Mršević Z., (2015)
Ed, Jovanka Šaranović
In: International Conference, Belgrade: GENDER EQUALITY IN DEFENCE SYSTEM ACCOMPLISHMENTS AND TRENDS, 13th-14th October 2015
Ministry of Defense, Republic of Serbia
ISBN 978-86-81121-13-9

Abstract Proceedings: Saopštenje sa međunarodnog skupa štampano u izvodu M34

Nasilje i mi – ka društvu bez nasilja

Institut društvenih nauka, Beograd, str 278
ISBN 978-86-793-153-4

“Nasilje i mi – ka društvu bez nasilja”, knjiga iz kriminološke oblasti Fenomenologije nasilja podeljena je na Opšti i Posebni deo. U Opštem delu se nalaze dva naslova, Razumevanje nasilja i Rodno zasnovano nasilje. U Posebnom delu obrađeno je sedam posebnih oblika nasilja, Femicid, Nasilje nad LGBT osobama, Vršnjačko nasilje, Mitovi i rituali sportskog nasilja, Verski motvisani ratovi i sukobi prošlosti i sadašnjosti, Nasilje nad ženama u islamskoj kulturi i Masovne ubice i serijske ubice. Osim pitanja uzročnosti, ovaj tekst se u svakom pojedinačnom poglavlju bavi i pitanjima specifičnih i konkretnih društvenih politika i strategija koje je potrebno preduzeti u funkciji kontra mera, odnosno mera dizajniranih za suzbijanje pojava nasilja i saniranja posledica počinjenog nasilja. Nema jasnog konsenzusa o načinu na koji bi se realizovala potpuna zaštita ljudi od nasilja, ali takođe nema ni precizne ili zajedničke ideje o tome kako treba da izgleda i na koje sve načine da bude organizovano savršeno čovečanstvo kao utopijski ambijent iz koga je nasilje eliminisano. Međutim, moguće je identifikovati neke političke vrline npr. vrline društvene saradnje, civilizovanost i tolerancije, postojanje pravednih zakona i pravednih institucija, koje sigurno mogu da se smatraju onim osobinama društva u kome nema ambijentalnih i socijalnih podsticaja individualnom, kolektivnom i grupnom nasilništvu.

Ključne reči: strukturalno i kulturalno nasilje, Lucifer sindrom, štokholmski sindrom, sindrom naučene bespomoćnoti, Đenoveze sindrom, hegemonistička muškost, slabost i raličitost žrtve, sportsko nasilje, Religijsko nasilje, Hidžab propisi, fanatici i sumanuti bolesnici.

Monografija nacionalnog značaja M42

Zločin mržnje, govor mržnje i grafiti mržnje - razumevanje povezanosti, odgovori na pretnje

Kancelarija za ljudska i manjinska prava, Beograd, str 167
ISBN 978-86-86879-13-4

Navodi se da grafiti mržnje kao neka vrsta „stabilizovanog zla” postaju govor grada, poruka svima drugačijim i različitim da nisu dobrodošli i da ova sredina za njih nije bezbedna. Ali nisu svi grafiti nepoželjni nosioci mržnje i destrukcije, nisu svi samo komunalni nered koje treba suzbijati i sankcionisati. Za osudu je samo mržnja i iz nje proizašle opasnosti i diskriminacija, ali ne i pokušaj ostvarivanja ulične lepote, čak i kada je nespretna, neuspešna ili nedovršena. Autorka se zalaže protiv nasilja, mržnje i diskriminacije, kao i njihovih prethodnica u vidu raznih, pa i grafitnih oblika govora mržnje. Ali je za grafite koji nose poruke ljubavi, zaštite ljudskih prava, čovekove sredine, ljudske kreativnosti, ili prosto, za one male, ali tako potrebne estetske momente koji razbijaju sivilo grada i oronulost njegovih fasada. Možda je ipak najbolji način da se obuzdaju grafiteri, da im se da ono što žele, dakle legalna mogućnost da oslikavaju gradske ambijente delima kvalitetne ulične umetnosti na dobrobit vi građana.

Ključne reči: grafiti mržnje, govor mržnje, zločin mržnje, kvalitetna ulična umetnost, grafiti Srbiji, TKV, teorija razbijenih prozora, grafiti svetskih metropola

Monografija nacionalnog značaja M42

Nasilje i mi – domaće nasilje u Republici Srpskoj

Institut društvenih nauka, Beograd, str 202
ISBN 978-86-7093-156-5

Ova knjiga je deo procesa kreiranju ženskog političkog narativa koji doprinosi formiranju pozitivne, aktivno izgrađene slika o sebi i učvršćuje samopoštovanje svih žena. Ta (samo)svesno samoizgrađena slika o sebi rezultira jasno artikulisanim i profilisanim ličnim i političkim identitetima, stavovima i preporukama. Preporuke se baziraju na zahtevima Konvencije Saveta Evrope o sprečavanju i suzbijanju nasilja nad ženama i naslja u porodici (Istanbulska Konvencija), koja je međunarodni pravnoobavezujući akt u sferi zaštite žena od nasilja. Pred države članice postavlja zahteve i obaveze koje moraju poštovati u sferama: prevencije, zaštite žrtava i njihovih prava, gonjenja i kažnjavanja učinilaca nasilja i kreiranja koordinisanog, multisektorskog pristupa problemu. Sve predložene, konkretne preporuke imaju četiri opšta cilja: osnaživanje žena koje su preživele domaće nasilje, poboljšanje institucionalnih praksi u postupanju sa slučajevima domaćeg nasilja, poboljšanje pravnih propisa primenjivanih u praksi i postepena ali neminovna promena tradicionalnih društvenih obrazaca tako da makro politička i mikro društvene sredine počnu da prepoznaje domaće nasilje kao pogrešno ponašanje koje zaslužuje osudu.

Ključne reči: domaće nasilje u Republici Srpskoj, žene koje su preživele nasilje, sudovi, tužilaštva, centri za socijalni rad, policija, Ženski centar Trebinje

Monografija nacionalnog značaja M42

Young Lesbians and Transgender Girls in Serbia, 259-284

Ed., M.Adamović, B. Galić, A. Gvozdanović, A. Maskalan,
D. Potočnik, L. Somun Krupalija, in Young women in post-Yugoslav societies: research, practice and policy
Institute for Social Research in Zagreb, Human Rights Centre, University of Sarajevo
ISBN 978-953-6218-56-1 (Institute for Social Research in Zagreb)
ISBN 978-9958-541-12-4 (Human Rights Centre)

Young lesbians and transgender girls suffer a manifold discrimination – discrimination over their sexual orientation/gender identity (as they share the fate of the entire LGBT community, in addition to an even stronger denial of their right to self-determination), as women (exposed to typical forms of discrimination towards women, misogyny, and male violence, coupled with rejection from their mothers, female violence and non-acceptance, and discrimination over their youth (as they suffer all forms of marginalization and belittling because of their age, in addition to ending of their education, difficulties in the labour market and in their search for work).

Ključne reči: Young lesbians, transgender girls, parental family, school – the educational system, public discourse, sports, necessary changes, Lucky Eddie – the transgender Viking

Poglavlje u tematskom zborniku istaknutog nacionalnog značaja M44

Fear and how to cope with it (El miedo y cómo lidiar con él), 917- 929.

in: The many voices of oral history (Las múltiples voces de la historia oral.)
Ed., Santacana Carles, Vilanova Mercedes. Unversity of Barcelona.
ISBN: 978-84-393-9167-8

The main hypothesis of the project is that story-telling is usual and everywhere known typical women’s survival tool against despair and helplessness in the given and imposed surroundings. Moreover, the essence of women’s oral histories is no more than the sum of women’s lives.Thus the main intention was not to let this War (NATO - Serbian War) to be remembered only through men’s official records documenting main stream political and military activities. Only few months after the War was over, in Belgrade based Institute of Social Science we have interviewed 110 women, collecting women’s stories, containing women’s memories and experiences during the War as an authentic, excellent document of the War watching from the women’s point of view, by the women’s eyes. With collecting them we pursued our main aim that was to justify and legitimize the women’s lives lived in the War. The War was for women painful paths of changes and learning, where they lived between stresses and perception. But when women are those who create peace the simple truth becomes apparent, that the costs of war are always higher than its benefits. It is easier in the name of life to reject the term of defense of human rights by killing and war destruction. “Us” here are women in Serbia and our/their memories on NATO air campaign in 1999, while, “them” are men and their official history. Historical facts are nor denied neither ignored, but rather, added with women’s memories on their private, everyday lives, problems, fears and activities of that period.

Key words: women’s War memories, NATO bombing, fear, activities, story telling against silence

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Nasilje dominacije i bogaćenja: neoliberalna ili solidarna Evropa, 138-148.
Violence of domination and acquisition of wealth: Neo Liberal Europe or European Solidarity

Ed., Veselin Vukotić, Danilo Šuković, u (Anti)liberalizam i ekonomija
Institut društvenih nauka, Beograd
ISBN: 978-86-7093-152-7
COBISS.SR-ID 207396108

Surove imovinske nejednakosti su najveći izazov za današnji svet koje mogu dovesti do ozbiljnih poremećaja u odnosima kako među državama, tako i unutar njih, uz mogući porast nasilja i nepredvidivih scenarija. Globalizam je iznuren, a Evropa je dostigla kritičnu tačku razvoja. Pred Evropom je ili moguća dezintegracija ili prilika da ostvari mnogo dublju unutrašnju integraciju. Kao i uvek kada je bila u recesiji ili krizi, tako i sada, Evropa mora da se okrene razvoju, mora da podstiče one sektore koji su zalog za sigurnu budućnost, obrazovanje, nauku, socijalno odgovorne države. Ona ne sme isključivo da se usmeri na sasecanje deficita i na mere štednje i mora da ulaže u inovacije u infrastrukturu, u rast i razvoj. Istovremeno mora da održi i razvija evropski ekonomski i socijalni model kome teže milioni ljudi u svetu. Treba da povede više računa o svojim troškovima, da se prilagodi vremenu, ali nikako ne sme da izgubi ono što je njena suština, ravnopravnost, pravda, socijalnu sigurnost, solidarnost. U radu se upozorava na strukturalnu postojanost nasilja, kristaliziranog u ekonomskim i političkim odnosima, manifestovanog u pojavnim oblicima pretećeg nasilje neoliberalizma. Kao vizija Evrope evropskih građana u radu se predstavljaju dve suprotstavljene opcije i zaključuje se argumentima u prilog neophodnosti solidarnosti.

Ključne reči: Strukturalno nasilje, nezaposlenost, korupcija, dužička kriza, Sjedinjene države Evrope, antievropsko raspoloženje, relativna konačnost evropskog projekta, regionalni separatizmi

Poglavlje u tematskom zborniku istaknutog nacionalnog značaja M44

Milunka Savić – srce Srbije – devet rana, dvanaest odlikovanja i jedan zaborav, 641 – 649.

Ed., Jovan Ćirić, u Sto godina Prvog svetskog rata
Institut za uporedno pravo, Beograd.
ISBN 978-86-6411-001-3 (IB)
COBISS.SR-ID 207561740

Milunka Savić je bila heroina Prvog svetskog rata koja je u Balkanske ratove pošla prerušena kao muškarac da zameni svoga brata. Prva junaštva je pokazala već u prvim bitkama, a prve rane, ratni čin i odlikovanja, zadobila je posle bitke na Bregalnici kada je u vojnoj bolnici otkriveno da je žena. Po oporavku, nastavila je svoju ratnu epopeju koja je trajala punih sedam godina, za koje vreme je zadobila devet rana i dvanaest najviših vojnih odlikovanja. Pred njom su bili postrojeni pukovi. U slavu njenog imena podizane su zastave. Njene junačke grudi krasila su najveća srpska i francuska ratna odlikovanja: Karađorđeva zvezda sa mačevima, dva Ordena francuske Legije časti, francuski Ratni krst sa zlatnom palmom, dve zlatne Obilićeve, Albanska spomenica. Sa podvizima je nastavila i u mirnodopsko doba kada je pored svoje kćeri, kao samohrana majka podigla troje ratne siročadi i otškolovala tridesetoro. Odbila je francusku vojnu penziju, ostala je u Srbiji radeći kao čistačica, umrla zaboravljena, bez počasti koje su joj pripadale kao istaknutom nacionalnom heroju. Posle četrdeset godina zaborava, njeni ostaci su preneti u Aleju velikana, a izložba, filmovi, članci planirani spomenici, doprineli su uverenju da ovu legendranu Srpkinju Srbija više nikada neće prepustiti zaboravu.

Ključne reči: ratna heroina, Balkanski ratovi, Prvi svetski rat, Gvozdeni puk, bombaš, devet rana, dvanaest najviših vojnih odlikovanja, Aleja velikana

Poglavlje u tematskom zborniku istaknutog nacionalnog značaja M44

LGBT Children between public homophobia and their parental families’ dismissal instead of solidarity and protection, 325 - 357

Ed., Tamara Petrović-Trifunović, Sanja Milutinović Bojanić , Gazela Pudar Draško.
in MIND THE GAP(S) Family, Socialization and Gender
Institute for Philosophy and Social Theory, University of Belgrade Center for Ethics, Law and Applied Philosophy. Belgrade.
ISBN: 978-86-82417-81-1

Homofobično društvo, instiucije i pojedinci diskriminišu i vrše razne oblike nasilja nad LGBT osobama, što ih svrstava u najugroženije društvene grupe. Ali dok odrasle LGBT osobe imaju izgrađene određene sisteme samoodbrane, dotle su LGBT deca mnogo bespomoćnija u suočavanju sa nasiljem i odbacivanjem u svojim porodicama, al i i drugim društvenim ambijentima u kojima se kreću, obrazovnim, sportskim i religiozim institucijama. Roditeljska porodica može da bude prava odbrana i zaštita od homofobičnog društva ako razvije solidarnost prema svojim LGBT najmlađim članovima umesto da bude produžena ruka homofobičnog nasilja.

Ključne reči: Homofobija, porodično nasilje, prinudno lečenje, diskriminacija, odbacivanje LGBT dece i mladih, solidarnost, zaštita.

Poglavlje u tematskom zborniku istaknutog nacionalnog značaja M44

Nasilje nad ženama u islamskoj kulturi, 117-132
Violence against women in Islam culture

Ed. L. Kron, u Prestup i kazna: de lege lata et de lege ferenda
in MIND THE GAP(S) Family, Socialization and Gender
Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd
ISBN 978-86-83287-78-9
COBISS. SR –ID 207548684

U ovom tekstu analizirani su pojedini oblici nasilja nad ženama u islamskoj kulturi koji se smatraju vrstom „zaslužene“ kazne za „dela“ koja se inače u savremeno doba nigde drugde ne smatraju čak ni moralnim prestupom a kamoli krivičnim delom. Ukazalo se na legalnost kažnjava od strane porodice ili državnih institucija kaznama koje idu od ograničavanja slobode kretanja, preko telesnog kažnjavanja, sve do oduzimanja života. Cilj ovog rada je ukazivanje da kulturne i religozne razlike ne mogu da budu opravdanje za oštru diskriminaciju i otvoreno nasilje prema ženama, da kritika koja dolazi iz drugih kultura nije „kulturni imperijalizam“ i nametanje svima zapadnjačkih vrednosti, već opravdano zalaganje da elementarna ljudska prava priznata svim ljudima, budu priznata i ženama u islamskoj kulturi. Navode se slučajevi kažnjavanja žrtava silovanja bičevanjem zbog „vanbračnih seksualnih odnosa“, fizičkom silom prekidanje i onemogućavanje školovanje devojaka, zabrana ženama da voze automobil, obaveza nošenja pokrivajuće odeće u javnosti, legalna dozvoljenost ubistva zbog „zaštite“ porodične časti devojaka koje ne žele da prihvate ugovoreni brak, smrtna kazna kamenovanjem zbog otvaranja profila na Fejbuku, i sl.

Ključne reči: kažnjavanje žena žrtava nasilja, hidžab propisi, uskraćivanje slobode kretanja, ljudska prava, kulturni imperijalizam

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Razumevanje nasilja: Lucifer među nama, 368-381.

Ed., Naučnoistraživački centar Akademije, in: Nasilje u Srbiji, uzroci, oblici, posledice i društvene reakcije
Kriminalističko policijska akademija, Beograd.
ISBN 978-86-7020-285-6
COBISS.SR – ID 207689996

Prezentirana je analiza sedam tematskih celina: strukturalno/kulturalno nasilje, „dozvoljenost“ mržnje, Lucifer sindrom, štokholmski sindrom, sindrom naučene bespomoćnosti, Đenoveze sindrom i zataškavanje pojava nasilja sa pozicija moći. Tim analizama se omogućuje bolje razumevanje funkcionisanja opštih mehanizama nasilja Srbiji i njegove ugradnje u društvene tokove. Cilj ovog rada je da doprinse boljem razumevanja uzrokovanja i funkcionisanja nasilja u našem društvu jer sa tim razumevanjem, raste mogućnost kreiranja adekvatne pravne i društvene reakcije na nasilje, institucionalnog i individualnog suprotstavljanja nasilju, porasta društvene i individualne otpornosti na nasilje, doprinosi se boljem medijskom izvešavanju o slučajevima nasilja i uviđa se da nasilje ugrađeno u društvene strukture direktno uzrokuje i individualno počinjeno nasilje.

Ključne reči: razumevanje nasilja, strukturalno/kulturalno nasilje, „dozvoljenost“ mržnje, Lucifer sindrom, štokholmski sindrom, sindrom naučene bespomoćnosti, Đenoveze sindrom, moć negiranja.

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

O Strategiji prevencije i zaštite od diskriminacije

Temida, vol 17, 2: 45-64.
Viktimološko društvo Srbije. Beograd.
ISSN : 1450-6637
DOI: 10.2298/TEM1402045M
COBISS.SR-ID 140099335

Tekst prezentira pravnu i političku prirodu Strategije prevencije i sprečavanja diskriminacije, kao samoobavezujućeg obećanja države građanima da će ostvariti određene ciljeve u smislu poboljšanja i unapređivanja stanja u oblasti eliminacije diskriminacije iz društvenog života. Cilj izlaganja je ukazivanje na one faktore koji su neophodni da bi Strategija bila efikasna protiv kulture netolerancije, i uočavanjem kojim aktivnostima državnih organa i organizacija civilnog društva kultura netolerancije biti zamenjena kulturom jednakih mogućnosti i uvažavanja, identifikovanje kakvi i čiji napori će u praksi biti neophodni radi sprečavanja i iskorenjivanja diskriminacije, naročito one prema nepopularnim društvenim grupama. Navode se kategorije koje se štite od diskriminacije (žene, LGBT osobe, osobe sa invaliditetom, Rome, starije osobe, decu, izbeglice, nacionalne manjine, interno raseljena lica i druge ugrožene migrantske grupe, zaštita od diskriminacija na verskoj osnovi i od diskriminacije lica čije zdravstveno stanje može biti osnov diskriminacije).

Ključne reči: Strategija prevencije i sprečavanja diskriminacije, razlozi i podsticaji za donošenje, primena, monitoring

Vodeći časopis nacionalnog značaja M51

Medijsko izveštavanje o femicidu
Femicd in media, 81-96.

Temida, vol 17, 1: 81-96.
Viktimološko društvo Srbije. Beograd.
ISSN : 1450-6637
COBISS.SR-ID 140099335

Mediji u Srbiji femicid objašnjavaju obično siromaštvom i alkoholizmom. To su rodno slepa i društveno stereotipna objašnjenja zato što zanemariju postojanje rodnog aspekta muškog nasilja nad ženama i ne problematizuju njegovu društvenu „dozvoljenosti“. Femicid se tako predstavlja kao nepredvidljivi incident a ne kao predvidljiv nastavak i tragično finale dugotrajnog muškog nasilja nad ženama koje kao takvo postoji kao deo tradicionalnih rodnih uloga i odnosa. Mediji previđaju da alkohol i siromaštvo mogu samo da intenziviraju postojeće, široko prihvaćene odnose dominacije muškaraca i podređenosti žena. Medijski izveštaji po pravilu nisu zašli dublje u problematiku društvenog i institucionalnog konteksta u kome se dešava dugotrajno nasilje koje prethodi femicidu. U medijima se takođe nikada ne kritkuje ni ono poznato „nemešanje u privatne stvari“ od strane bliskih srodnika, okoline, preko suseda i ostalih lica upoznatih sa nasiljem u konkretnoj porodici koje je, eskalirajući neometano ni od koga, dovelo do femicida, odnosno ubistva žene, žrtve višegodišnjeg nasilja.

Ključne reči: Femicid, mediji, porodično nasilje, rodne uloge, neadekvatno i neblagovremeno reagovanje institucija, nemešanje okoline

Vodeći časopis nacionalnog značaja M51

Rituali sportskog nasilja

Revija za kriminologiju i krivično pravo, vol. 52, 2: 9-33.
Srpsko udruženje za krivičnopravnu teoriju i praksu. Beograd.
ISSN 1820-2969

U ovom tekstu autorka polazi od shvatanja da su se određena ponašanja koja sva spadaju pod zajednički naziv sportsko nasilje, tokom procesa dugog više decenija, ritualizovala, odnosno formirala od sporadičnih, spontanih pojava, u dobro organizovane društvene rituale. Originalan pristup sportskom nasilju kao jednom od vidova rituala današnjice, omogućava pre svega uvid u postojanje društvenh interesa koji ih, sa stanovišta društvene prihvaćenosti i funkcionalnosti, čine opravdanim i prihvatljivim za mnoge, kako one vidljive, tako i one manje vidljive ili nevidljive aktere koji deluju iz senke. Izlaganje o ritualima sportskog nasilja autorka je podelila u tri grupe: 1) ritualno nasilje u vezi sportskih takmičenja: Rituali nasilničkog navijanja, Ritualno podržavanje nasilničkog ponašanja sopstvenog tima, Ritualno vređanje i provociranje protivnika, Ritualne masovne tuče policije i navijača na tribinama, Ritualno sučeljavanje rivaliziranih navijačkih grupa, dogovorene masovne tuče, organizovanje “vrućeg gostoprimstva”, Ritualno “dokazivanje” na protivničkoj teritoriji izazivanjem incidenata, Ritualno samoeksponiranje, egzibicionizam; 2) rituali nasilja unutar navijačke grupe: Ritualno funkcionisanje navijačke grupe, Ritualno funkcionisanje vođe navijačke grupe, Ritual inicijacije novih članova navijačke grupe, Ritualna teritorijalnost navijačke grupe; i 3) rituali spoljašnjeg omogućavanja nasilja navijačkim grupama: Ritualna podrška klubova navijačkim grupama, Ritualna podrška medija „svojima“, Ritualno političko instrumentalizovanje navijačkih grupa, Ritualno ujedinjavanje rivalskih navijačkih grupa.Autorka zaključuje na kraju da pošto su svi aspekti sportskog nasilja zapravo rituali, i kao takvi neraskidivi deo društva, da su potrebne adekvatnije društvene politike od trenutno postojećih.

Ključne reči: sportsko nasilje, rituali, navijačke grupe, funkcionalnost rituala, ritualiziranje kao privilegovanje, spoljni akteri podrške

Rad u naučnom časopisu M53

Šest mitova o sportskom nasilju

U: Zbornik Instituta za kriminološka i sociološka istrazivanja.
Institut za kriminološka i sociološka istraživanja. Beograd.
ISSN 0350-2694. - God. 33, br. 1 str. 45-60
343.97:[343.343.3:796.093
COBISS.SR-ID 212380940

U tekstu se suočavaju šest mitova (zabluda, netačnih tvrdnji) o sportskom nasilju sa činjenicama koje ih negiraju. Radi se o mitovima: nasilje i sport „normalno“ idu zajedno; sportsko nasilje se sprečava savremeno konstruisanim stadionima; da bi se suzbilo navijačko nasilje, treba i kod nas primenti engleske metode represije protiv njih; tipičan navijač huligan je mladi muškarac koji se teško uklapa u društvo; u klubovima su koreni navijačkog huliganizma; potrebna je detaljnija zakonska regulativa nasilja u sportu i strože sankcionisanje navijača. Autorka kao ilustraciju navodi osim teoretskih radova i obiman medijski materijal. Posebna pažnja je poklonjena TV serijalu Insajder koji je javnim iznošenjem činjenica, ukazao na prave korene i uzroke sportskog nasilja. Takođe se kao relevantni izvori navode iskustva bivših fudbalera, sociologa sporta, kriminologa i drugih stručnjaka.

Ključne reči: mitovi o sportskom nasilju, fudbal, organizovani navijači, huligani, kriminalci, uticaj politike, kontroverzni biznismeni, nekažnjivost navijača, fudbalski klubovi.

Časopis nacionalnog značaja (M52)

Roditelji LGBT dece, podrška i zaštita umesto nasilja i odbacivanja. str 32.

Ed., Bobić M., in: Politike roditeljstva: iskustva, diskursi i institucionalne prakse.
Institut za sociološka istraživanja
Filozofski fakultet Univerziteta u Beogradu.
ISBN 978–86–918053–0–2
COBISS.SR–ID 209603596

U Srbiji roditelji i ostali odrasli članovi porodica LGBT dece i omladine po saznanju o njihovoj seksualnoj orijentaciji i rodnom identitetu ne retko pribegavaju nasilnim metodama ”prevaspitavanja”. Ono se kreće od ograničavanja slobode kretanja, raznih vidova psihičkih pritisaka, prinudnog ”lečenja”, do fizičkog nasilja i izbacivanja iz roditeljskog doma. A umesto nasilja i odbacivanja, LGBT deci je mnogo pre potrebna roditeljska podrška u procesu formiranja svog identiteta i porodična zaštita od homofobičnog ambijenta.

Ključne reči: roditelji LGBT dece i omladine, nasilje, odbacivanje, beskućništvo, kriminalitet, podrška, zaštita

Saopštenje sa međunarodnog skupa štampano u izvodu M34

Medijsko izveštavanje o nasilju nad ženama u 2013. 5-18.

Ed., Macanović S, in: Godišnji izveštaj Opservatorije za praćenje nasilja prema ženama 2013.
Autonomni ženski centar, Beograd.
ISSN 2460-1166

U 2013. mediji su prezentirali slučajeve nasilja nad ženama čiji su akteri bile ličnosti sa estrade, folk pevačica Maja Marijana koju je pretukao nevenčani suprug, otmica manekenkae Mine Milenković, pevačica Severin Vučković, pop pevačica Goce Tržan sa optužbama za porodično nasilje bivšeg supruga, glumica Tijana Macura povodom porodičnog nasilja, pevač Adil za koga se navodi da je pretukao svoju nevenčanu suprugu Anu Ramadanovski. Od slučajeva čiji su akteri “obični” ljudi, u aprilu najviše tekstova bilo je posvećeno masakru u Velikoj Ivanči, u oktobru slučaju devojčice Ree Matijević čija je majka trpela porodično nasilje. Karakteristično za medijsko izveštavanje o nasilju nad ženama u 2013. je neprepoznavanje hegemonističkog maskuliniteta kao glavnog uzroka rodno zasnovanog nasilja, pa autorka akcenat stavlja upravo na denunciranje uobičajenog medijskog stereotipnog tumačenja uzroka nasilja. Posebna pažnja poklonjena je femicidu kao najtežim delima nasilja nad ženama koje dolazi najavljivano pretnjama, kao očekivano finale višedecenijskog nesmetanog nasilništva ubice.

Ključne reči: femicid, hegemonistički maskulinitet, medijski stereotipi

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Kvalitativna analiza medijskog izveštavanja o nasilju nad ženama u Srbiji

Mršević Z., (2013)
Beograd, Program Ujedinjenih nacija za razvoj. 165 str.
ISBN 978-86-7728-202-8
COBISS.SR-ID 200280332

Autorka koristi kvalitativnu analizu medijskog izveštavanja o nasilja nad ženama komparirajući 2010 sa 2012 godinom. Konstatuje se opravdanost ne malog nezadovoljstvo celokupne ženske javnosti medijskim izveštavanjem o nasilju nad ženama i velika potreba za podizanjem svesti, edukacijom i boljim razumevanjem nasilja nad ženama u medijima. Ova analiza je prva linija otpora stereotipnoj, mizoginoj medijskoj konstrukciji fenomena nasilja nad ženama koja sadrži dobre i loše medijske primere i završava se kompletom preporuka o pravcima edukacije medijskih poslenika za bolje razumevanje prolematike rodno zasnovanog nasilja.

Ključne reči: Nasilje, žene, mediji, rodni stereotipi, hegemonistički maskulinitet, tolerisano nasilje, femicid, medijsko traženje neposrednih uzroka nasilja, romantizovano nasilje, mediji kao proizvodi i kao proizvođači društvenih odnosa

Monografija nacionalnog značaja M42

Svetionici – ženski likovi između zaborava i uzora

Mršević Z., (2013)
Novi Sad, Pokrajinski zavod za ravnopravnost polova, 244 str.
CIP Biblioteka Matice srpske, Novi Sad 929-055 . 2 ( 100 )
ISBN 978-86-86259-16-5
COBISS.SR-ID 281382663

Autorka u ovoj monografiji stoji na stanovištu da za naše moderno doba nisu bili zaslužni samo veliki naučnici, pisci, mislioci ili filozofi muškog roda, već i učene, pametne žene, koje polako ali sigurno zauzimaju svoje mesto na svetskoj sceni koje im je dugo neopravdano oduzimano. Pogled unazad otkriva i u istoriji mnoge hrabre, kreativne i inspirativne žene. Otkrivajući ih, istovremeno identifikujemo i brojne barijere koje su one morale uspešno da preskoče, a koje su efikasno onemogućavale većinu žena da iskažu svoje mogućnosti. Živimo u svetu u kome verujemo da već može da se žanje žetva demokratije, ali zato su i ženama i muškarcima potrebni i ženski uzori, ženske priče, ženske pobede i dostignuća, kao protivteža i dalje prisutnom olakom negativizmu prenebregavanja kapaciteta žena. Pedesetak predstavljenih ženskih likova mogu da nam i danas ponude inovativne načine na koji se stiče ta ženama kroz istoriju dugo uskraćivanu autonomiju, ponos i mogućnosti, čime se unapređuju i politički identiteti celih zajednica, neprestano se izgrađujući kroz saznavanje, divljenje, učenje, usvajanje.

Ključne reči: slika i samopoštovanje, politički i rodni identiteti zajednica, ženski likovi, naučnice, umetnice, revolucionarke, vladarke, svete žene

Monografija nacionalnog značaja M42

Homophobia in Serbia and LGBT Rights.

Mršević Z., (2013)
Southeastern Europe, Volume 37, Issue 1: 60–87
ISSN : 0094-4467
E-ISSN : 1876-3332

Homophobia is present in contemporary Serbian society as a rather widespread treatment of non-heterosexuality. It is manifested through various forms of public hate speech, through the forms and cases of discrimination and violence that are caused by homophobia, and through the homophobia-caused deprivation of members of the LGBT population of their various rights, particularly the right to the freedom of peaceful public assembly. Such homophobia is mostly shown by research data recently obtained by the Serbian LGBT rights groups (such as Gay Straight Alliance and Labris) and by media reporting on the recent public events (mostly on three recent attempts to organize Pride Parades in Belgrade, in 2009, 2010, 2011 and 2012). The research data showed that homophobia originates mostly from a lack of knowledge and a stereotyped comprehension of the people and relations among them, while its main protagonists in Serbia are nationalists, traditionalists, conform¬ists and those who believe that hating others is the proper and even only way to defend their national and territorial integrity, as well as a reflection of their genuine patriotism. The spheres in which it is active include all social relations, from private and family, through professional, to public, media and political relations. Research data obtained in recent years by LGBT organizations provide evidence that homophobia is still very prevalent in Serbia, in some respects somewhat more so than in 2008, when the first research of that type was conducted.

Keywords: homophobia in Serbia; LGBT activists; violence; discrimination; right to public assembly; Pride Parade

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

DOI: https://doi.org/10.1163/18763332-03701004

Food and Electricity: The War and Women’s Memories and Stories, 145-159

Mršević Z., (2013)
Ed., Maria-Sabina Draga Alexandru, Madalina Nicolaescu, Helen Smith
Between History and Personal Narrative -East European Women's Stories of Migration in the New Millennium
LIT Verlag, Berlin
ISBN 978-3-643-90448-5

This is collection of women’s stories made with intention to serve for women’s studies scholars as important database of authentic women’s experiences with the NATO v. Federal Republic of Yugoslavia War waged in 1999. It provides written records of women’s histories as no less important for the historical moment of the War. With this collection women’s experiences with the War will not be left to stay invisible, forgotten, erased from collective memories as not exiting at all, as it was the case in previous wars. This will also serve as the collection of typical women’s wisdom, women’s survival strategies and strategies of overcoming problems imposed by reality of the War. This collection was also meant to serve as a data base also for women writers, poets, historians, art historians, journalist and all interested for this aspect of the War.

Key words: women’s memories, NATO air campaign in 1999, stories of women migrants, displaced persons and refugees, oral histories, women’s survival strategies, three Marinas stories

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Zaštita rodne ravnopravnosti, Zaštita prava transseksualnih osoba, Zaštita od rasizma i antiromskih aktivnosti, 63 -107.

Mršević Z., (2013)
Ed., Stefan Purner, Praktični uvod u Evropske standarde protiv diskriminacije
IRZ-Deutsche Stiftung fur internationale rechtliche Zusammenarbeit, Nemačka fondacija za međunarodnu pravnu saradnju, Beograd.

U ovom tekstu autorka analizira presude Ervropskog suda za ljudska prava u Strazburu koje se odnose na zaštitu rodne ravnopravnosti, zaštita prava transsksualnih osoba i zaštitu od rasizma i antiromskih aktivnosti . Sva tri tematska poglavlja obrađena su s obzirom na isticanje zaštićeni pravnih vrednosti, značaj zaštite tih pravnih vrednosti u regionu, uz prezentiranje informacije o slučajevima, tj faktičkim događajima na koje se odnose presude, kao i pravnom značaju slučajeva u svetlu promena pravni shvataja, tj onoga šta te presude donose kao novinu, uz rezime najvažnijih činjenica slučajeva.

Key words: women’s memories, NATO air campaign in 1999, stories of women migrants, displaced persons and refugees, oral histories, women’s survival strategies, three Marinas stories

Rad u tematskom zborniku međunarodnog značaja M14

Transpolne osobe u međunarodnim sportskim takmičenjima
Transsexual persons in international sport competitions

Mršević Z., (2013)
Strani pravni život, vol 55, 1: 134-150
Institut za uporedno pravo, Beograd
ISSN 0039 21 38
COBISS.SR-ID 86244103

Zahtev da sport dosledno bude inkluzivan i nediskriminativan doveo je na početku druge dekade 21. veka do uključivanja transpolnih osoba u sportske aktivnosti, od nivoa koledžskog sporta do olimpijskih igara. Autorka identifikuje tri perioda: prvi na početku modernog olimpijskog pokreta kada su muškarci maskirani u žene i osobe dvomosmislene polne pripadnosti uspevali da se neotkriveni takmiče u ženskoj konkurenciji, osvajaju priznanja i postavljaju rekorde; drugi u kome je obavljana rigorozna kontrola polne pripadnosti žena da bi se eliminisala mogućnost neopravdanih prednosti u ženskoj konkurenciji; i trećeg, počev od Olimpijade u Londonu 2012 od kada je biološkim muškarcima posle promene pola omogućeno da se pod određenim uslovima takmiče u ženskoj konkurenciji.

Ključne reči: Transpolni sportisti, transžene, inkluzivnost i nediskriminativnost sporta, Štokholmski konsenzus, Međunarodni olimpijski komitet, potiskivanje bioloških žena

Vodeći časopis nacionalnog značaja M51

Žrtve vršnjačkog nasilja, Temida vol 16, 1: 71-92
Victims of peer violence

Mršević Z., (2013)
ISSN 1450-6637 = Temida (Srpsko izd.)
COBISS.SR-ID 140099335

U tekstu se predstavljaju činjenice vezane za žrtve vršnjačkog nasilja, kao vrste nasilja koje vrše maloletna lica/deca protiv drugih maloletnika. Autorka analizira četiri osnovne karakteristike vršnjačkog nasilja, koje određuju položaj žrtava tog oblika nasilja: nesrazmernost moći između nasilnika i žrtve, postojanje namere povređivanja, stalna prisutnost pretnje ponovljenim nasiljem i prestravljenost žrtve. Identifikuju se (fizička i društvena) slabost žrtve i njena različitost kao glavni uzroci opredeljivanja nasilnika da ih maltretiraju i koji čine osnovu tipologije žrtava. Kako se rad fenomenološki oslanja na javno prezentirane izveštaje o slučajevima vršnjačkog nasilja, u periodu od septembra 2011. do kraja 2012., sve glavne navode autorka ilustruje konkretnim primerima koji su se odigrali u fokusiranom periodu. Izlažu se predlozi mera protiv vršnjačkog nasilja, od onih već etabliranih, ali i onih nedavno predloženih, kao što su tzv. Aleksin čas.

Ključne reči: Vršnjačko nasilje, slabost i različitost žrtve, grupno nasilje nad pojedincima, Aleksin čas, škola bez nasilja.

Vodeći časopis nacionalnog značaja M51

Transseksualne osobe i porodica – između diskriminacije i inkluzije

Mršević Z., (2013)
Temida, vol 16, 2 : 57-73
UDK 343.98
ISSN 1450-6637
COBISS.SR-ID 140099335

Predmet analize prezentirane u ovom tekstu su porodični odnosi transseksualnih osoba a cilj je ukazivanje da rešenja sadržana u odlukama međunarodnih sudova predstavljaju način regulisanja pravnog statusa tih lica. Glavni deo ovog teksta čine prezentacije tri presude međunarodnih sudova, Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu i Evropskog suda pravde u Luksemburgu kojima se transseksualnim osobama priznaje pravo na porodične, bračne i roditeljske odnose. Takođe se navodi čitav niz drugih međunarodnih dokumenata koje imaju za cilj da unaprede pravno priznavanje novostečenog pola transseksualnih osoba, tj. osoba koje su prošle hormonalno operativni proces promene (prilagođavanja) pola. Važna je poruka ovog teksta da je umesto zastarelog društvenog neprihvatanja i pravnog ignorisanja transseksualnih osoba potrebno usvojiti pristup pune zaštite njihovih ljudskih prava kroz doslednu primenu načela relevantnosti stečenog pola i kontiniteta prava i dužnosti po završetku procesa hormonalno operativnog prilagođavanja (promene) pola.

Ključne reči: transseksualne osobe, porodični odnosi, brak, roditeljstvo, Evropski sud za ljudska prava, Evropski sud pravde, pravni status, načelo relevantnosti novostečenog pola, načelo pravnog kontinuiteta

Vodeći časopis nacionalnog značaja M51

Ženoubistvo i samoubistvo ubice

Mršević Z., (2013)
Revija za kriminologiju i krivično pravo, vol. 51, 3:69:84
Srpsko udruženje za krivičnopravnu teoriju, Beograd
ISSN 1820-2969
UDK 343.61-058.83-055.2

U ovom članku predstavljeno je više najnovijih slučajeva femicida praćenih samoubistvom ženoubice koji su se desili u Srbiji u 2012 i 2013 godini. Motivi takvih samoubistava su u fokusu interesovanja ovoga članka u kojima autorka prezentira najrasprostranjenija i najverovatnija tumačenja tih motiva, koja su sva ilustrovana stvarnim slučajevima. Domaće nesilja prethodi domaćem ubistvu i najavljuje ga, čini ga predvidljivim. Ženoubice/samoubice obično dolaze nasilnih porodica, veoma nastoje na vršenju kontrole i moći nad partnerkom u vezi, i vrlo su intenzivno ljubomorni i osvetoljubivi. Onemogućavanje nasilnika da raspolaže vatrenim oružjem je od posebne važnosti. Svuda tamo gde postoje skloništa, pravna savetovališta, adekvatna, profesionalna medicinska zaštita, kao i policija trenirana da interveniše u slučajevima domaćeg nasilja u saradnji sa drugim nadležnim institucijama, žene i deca imaju više panse da prežive nasilje koje trpe u svojim životima.

Ključne reči: femicid, samoubistvo ubice, domaće nasilje, motivi samoubistva ženoubice, prevencija domaćeg nasilja kao prevencija femicida

Rad u časopisu nacionalnog značaja M52

Nediskriminativno obrazovanje: utopija, nekstopija, ili realnost, 233-240.
Education free of discrimination: utopia, nextopia or reality

Mršević Z., (2013)
Ed.: V. Vukotić, Obrazovanje i razvoj
Institut društvenih nauka, Beograd.
ISBN 978-86-7093-144-2
COBISS.SR-ID 198449676

U tekstu se analiziraju pravci nediskriminativnog obrazovanja kao sve neophodnijeg sredstva protiv netolerancije i nasilja prema svima koji se percipiraju kao „drugi“ ili „različiti“, što su vrlo jasno ispoljeni stavovi mladih, stečeni i podržani u obrazovnom sistemu. Polazi se od osnovne pretpostavke da je nediskriminativno obrazovanje jedan od aduta razvoja dok sadašnje stanje predstavlja kočnicu razvoja i generator socijalnih razlika u društvu. Obrazovni sistem budućnosti mora denuncirati negativne posledice diskriminacije, nasilja i netrpeljivosti prema drugima i drugačijima umesto što ih podržava, ili unedogled odlaže nekstopično čekajući „pravi trenutak“, čime se propušta šansa da se novim generacijama otvore vrata jednog boljeg društva. Prezentiraju se i istraživački, institucionalni pa i oni predlozi koji možda danas izgledaju kao utopistički, za promenu takvog stanja. Identfikuju se načini uspostavljanja jednog obrazovnog sistema u kome se drugost i različitost ne bi doživljavala kao pretnja tradiciji i negativan uticaj sa strane. Od toga će profitirati ne samo sada diskriminisane grupe već svi, jer što je više različitih to će naša međusobna korist biti veća.

Ključne reči: nediskriminativno obrazovanje, beskućništvo, homofobija, izolacija, nekstopija, institucionalo inicirane promen, porodične promene

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Kriminologija uličnih grafita, 111-124
Criminology of street graffiti

Mršević Z., (2013)
Ed.: V. Leposava Kron, Kriminal, država i harmonizacija sa evropskim standardima
Institut za kriminološka i sociološka istraživanja, Beograd.
ISBN 978-86-83287-67-3
COBISS.SR-ID 198666508

Kriminološki pristup grafitima mržnje pripada tzv. kriminologiji svakodnevnih tema, i sadrži fenomenološko/etiološku i kriminalno političku analizu grafita mržnje kao podvrste govora mržnje. S obzirom da se radi o zakonski kažnjivim delima, oni se posmatraju kao kriminološki fenomen smešten u širi društveni kontekst tolerisanog nasilja. Fenomenološki pristup omogućava sagledavanje šta su grafiti mržnje, koja im je sadržina, kako se razlikuju od nekih drugih sličnih oblika ulične umetnosti, kada se javljaju, ko su njihovi neposredni autori i ko oni koji stoje iza njih, na koga su usmereni, koje efekte proizvode kao specifična podvrsta verbalnog nasilja. Kriminalno politički aspekt, kao izlaganje na temu zakonodavne politike suzbijanja tog vida kriminaliteta sadrži elemente definisanja adekvatne društvene reakcije na ovaj vid verbalnog nasilja.

Ključne reči: Fenomenološka analiza grafita, grafiti mržnje, govor mržnje, efekti straha, normalizacija nasilja

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Analiza izveštavanja medija o nasilju nad ženama u 2012. godini, 90 – 102

Mršević Z., (2013)
Ed., Macanović S., Godišnji Izveštaj Opservatorije za praćenje nasilja prema ženama 2012
Autonomni Ženski centar, Beograd
ISBN 978-86-87505-11-7

Tekst nudi emancipatorsko delovanje u vidu percepcijske alternative kritikovanom aktuelnom medijskom izveštavanju o nasilju nad ženama. Namera je da se poveća imunitet na političke i birokratske manipulacije činjenicama, jača kapacitet za donošenje racionalnih odluka, olakšava identitetsko profilisanje stavova u vezi sa raznim oblicima nasilja nad ženama i građanske savesti o njegovoj neprihvatljivosti. Analiza deluje i u pravcu sprečavanja navikavanja javnosti na sporost institucija i neminovnost. nasilja nad ženama, stereotipno i rodno diskriminativno izveštavanje o nasilju nad ženama jer ništa od toga ne mora da se dešava i može da bude kritikovano, pa i sprečeno. Izveštaj ukazuje da je vreme da se prilikom traženje uzroka naše nevolje danas uoči ono što ujedno ukazuje na moguća rešenja. Izveštaj takođe, afirmiše uverenje da ćutanje o nasilju nad ženama služi samo onima koji imaju interes da se stvari u ovoj državi nikada ne dovedu u red, i da je pogrešno mišljenje (makar bilo dugotrajno prihvaćeno od mnogih) ipak samo siguran put za pogrešno postojanje.

Ključne reči: nasilje nad ženama, mediji, stereotipi, previđanje uzroka nasilja, femicid, sporost institucija, neadekvatna zaštita žrtava

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Femicid, Pravo i politika, vol VI, 1: 51-69
Femicide

Mršević Z., (2013)
ISSN 1820-7529
UDK 34 (32)

U članku se analizira fenomen femicida kao ubistva žena, njegovi uzroci, karakteristike i akteri. Svi stavovi ilustrovani su nedavnim primerima viktimiziranosti žene tim najdrastičnijim vidom rodno zasnovanog nasilja o kojima su izveštavali mediji u Srbiji u 2012. godini. Fokus rada je na najčešćem tipu femicida, onom koji se dešava u porodično partnerskom kontekstu. Rodna analiza femicida obuhvata analizu institucionalnog i društvenog konteksta u kojima se razvija hegemonistička muškost koja dovodi do nasilja nad ženama i femicida. Izlažu se i najčešće podvrste femicida, femicid u partnersko-porodičnom odnosu i femicid praćen samoubistvom ubice. Na kraju se navode preventivne strategije protiv femicida koje pre svega treba da budu usmerene ka smanjivanju partnerskog nasilja.

Ključne reči: femicid, rodno zasnovano nasilje, ubistva žena u porodično partnerskom kontekstu, hegemonistička muškost, femicid praćen samoubistvom ubice

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

Žene u sportu: između diskriminacije i aspiracija, 28 – 32

Mršević Z., (2013)
Ed., Srdić M., Izveštavanje o sportu - uvođenje rodne dimenzije
Centar za podršku ženama, Novi Sad
ISBN 978-86-87681-06-4
COBISS.SR- ID 281336071

Ako u jednoj zemlji postoji dobro razvijena muška sportska disciplina, a neadekvatno ili slabo razvijena ženska, onda postoji diskriminacija. Znači da postoje iskusni treneri, sportski objekti, dobra i jaka domaća takmičenja, formirana publika, interes omladine da se bavi tim sportom, nacionalna "škola" toga sporta, spremnost vlasti da finansiraju taj sport, i sve se to investira u muške takmičare, a malo ili nimalo u ženske. Zato nema mesta za pitanje zašto žene „ne vole” sport ili zašto „ne žele” da se bave njime. Žene su još uvek nipodaštavane, obeshrabrivane i loše tretirane kada samo pokušaju da se bave sportom, a ravnopravno učešće u odlučivanju još uvek je teško ostvarivo. U toj situaciji jasno je da prebacivanje odgovornosti na diskriminisanog za diskriminaciju, nije najbolji način shvatanja situacije i rešavanja problema.

Ključne reči: žene, sport, diskriminacija po polu, klasni karakter sporta, ženski vaterpolo, polno mešovite ekipe

Rad u tematskom zborniku nacionalnog značaja M45

In meeting the Other – Living Library as a new form of transnational women’s literature, 44-45. A0007.

Mršević Z., (2013)
Transnational Women’s Literature in Europe, Department for Gender Studies, Budapest, 24-26 May 2013. Budapest, Hungary.
Central European University Budapest, 24-26 May, Budapest, Hungary.

The Living Library works exactly like a normal library – readers come and borrow a 'book' for a limited period of time. After reading it they return the Book to the library and – if they want – they can borrow another Book. There is only one difference: the Books in the Living Library are human beings, and the Books and readers may enter into a personal dialogue, after presentation of personal stories. The Books in the Living Library are people representing groups frequently confronted with prejudices and stereotypes, and who are often victims of discrimination or social exclusion. The 'reader' of the library can be anybody who is ready to talk with his or her own prejudice and stereotype and wants to spend an hour of time on this experience. Initiated in Denmark, LL spread all over Europe, eroding stereotypes and labeling, exploring relation between power and powerlessness, contributing to healing of trauma, comprising sex trafficking and prostitution narratives, life stories of homeless, migrants. The aim of the Living Library is to promote intercultural dialogue, human rights and pluralist democracy, to create constructive interpersonal dialogue between people who would normally not have the occasion to speak to each other.

Saopštenje sa međunarodnog skupa štampano u izvodu M34